Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги қаршидавлат университети

Иккинчи йўналиш тарафдорлари «омиллар» бўйича ѐндашадилар, 
улар меҳнат салоҳиятини ресурс кўрсаткичлари билан боғлиқ бўлмаган 
шахсий ва инсоний омилларнинг шакли сифатида тавсифлайди. 
1
Чижов Н.А. Управление корпоративными кадрами. – М.: Питер Принт, 2005, 31-с. 
2
Колосова Р.П. Экономика труда. – М.: МГУ, 2004, 42-с. 
3
Экономика труда: (социально-трудовые отношения). Под ред. Н.А.Волгина, Ю.Г.Одегов. 
– М.: «Экзамен», 2004, 132-c. 

---

М.И.Скаржинский меҳнат салоҳиятини шахсий омил ҳаракатининг 
иқтисодий шаклларидан бири сифатида қарайди. А.С.Панкратованинг 
фикрича, 
меҳнат 
салоҳияти 
– 
жамиятнинг, 
ишлаб 
чиқаришни 
ривожлантириш талабларига мос келувчи шахсий омил билан таъминлаш 
имкониятини 
миқдорий 
таърифлайдиган 
тушунчадир. 
М.М.Скаржинскийнинг 
меҳнат 
салоҳияти 
жамиятни 
ҳаракатга 
келтиришнинг реал ва салоҳият имкониятларидир, деган фикридан фарқли 
равишда А.С.Панкратова меҳнат салоҳияти – бу шахсий омилни миқдорий 
намоѐн бўлишидир, деб таърифлайди.
4
Меҳнат салоҳиятининг миқдорий ва сифатий томонлари таърифлари 
ўзбекистонликолима Д.Н.Рахимоватомонидан ҳам кенгроқ ѐритиб берилган 
бўлиб, унинг фикрича, меҳнат салоҳияти миқдор кўрсаткичлари билан бир 
қаторда сифат томонларига ҳам эга бўлиши керак.
5
Россиялик олим Д.Н.Карпухин эса меҳнат салоҳияти таркибини 
А.С.Понкратова ва Л.И.Голдин таърифларига таққослаб, кенгроқ ѐритиб 
берган. У томондан берилган таърифларнинг баъзилари «ресурс сифатида» 
ѐндашувчиларнинг таърифлари билан мос келади. Айни пайтда, у меҳнат 
салоҳиятининг сифат томонларига меҳнатнинг техника билан қуролланиши-
ни киритадики, муаллиф бу борада «омиллар» жиҳатидан ѐндашувчилар 
тарафдорларига киради. 
Ўзбекистонлик бир гуруҳ иқтисодчи олимлар меҳнат салоҳиятига 
таъриф бериб, меҳнат салоҳияти бу жисмоний имкониятга, маълумот, касб-
кор, малакага эга бўлган, ишлаб чиқаришда иштирок этишга лаѐқатли 
бўлган, барча фуқароларни ўз ичига олади, дейдилар. Бу таърифларда улар 
меҳнат салоҳияти меҳнат ресурсларига нисбатан кенг тушунча бўлиб, у 
миқдор кўрсаткичлари билан бирга ишчининг ишлаб чиқариш фаолиятига 
таъсир кўрсатувчи сифат кўрсаткичларига ҳам эгадир, деб таъкидлайдилар. 
Ўзбекистонда меҳнат иқтисодиѐти фанининг ривожланишига катта 
ҳисса қўшган иқтисодчи олим, академик Қ.Х.Абдурахмоновнинг фикрича, 
меҳнат салоҳияти меҳнатга бўлган қобилиятларнинг жамини (уларнинг 
миқдорий ва сифатий муносабатларида), алоҳида ишчини ва жами 
ишчиларнинг меҳнат фаолиятида қатнаниш имкониятларини ифодалайди. 
Меҳнат салоҳиятининг меҳнат ресурсларидан сифат жиҳатидан фарқи 
шундан иборатки, меҳнат салоҳияти жамият ихтиѐридаги оддий меҳнат 
массасимас, балки ижтимоий меҳнатнинг юқори самарасини таъминлайди-
ган, мамлакатнинг ижтимоий-иқтисодий ривожлантиришнинг қобилияти ва 
4
ПанкратоваА.С. Социология труда. – М.: Инфра-М, 2004, 161-с. 
5
Рахимова Д.Н. Трудовой потенциал Узбекистана в условиях переходной экономики: 
проблемы развития и эффективного использования. – Т.: ТашГУ, 1998. 21-б. 

---

оптимал имкониятини ифодалайдиган, меҳнат фаолиятига мувофиқ келувчи 
шароитлар бирлигидир.
Академик Қ.Х.Абдурахмонов ўзининг «Меҳнат иқтисодиѐти» китобида 
келтиришича, «меҳнат салоҳияти» иқтисодий категориясини «ишчи кучи», 
«меҳнат ресурслари» каби иқтисодий категориялардан фарқ қилувчи 
хусусияти қуйидагилардан иборатдир: