Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги андижон қишлоқ ХЎжалиги ва агротехнология

ишлаб чиқариш 
ҳолатига боғлиқ ўрганиш
, оила иқтисодида асосий 
тушумлар кимга 
тегишли бўлишини аниқлаш
, оилаларни 
иқтисодий
ва 
ноиқтисодий
омиллар таъсирига учрашини тан олиш, оила иқтисодини 
тақсимот 
муносабатлари якуни
деб баҳолаш, уларнинг 
табақалашувини объектив 
воқеа
деб қараш, уларнинг 
ҳаракатини кўзатиш
ва ниҳоят оила 
иқтисодининг шаклланиши маълум 
қонун-қоидаларга
биноан юз беришини 
эътироф этишдир. Бу тамойиллар ҳам бозор тизимига хос бўлсада, бироқ ҳар 
хил даражада қўлланилади, шунингдек бу ерда бир қатор янги тамойилларни 
ҳам қўллашга тўғри келади.
Ҳозирги иқтисодиёт фанида 
тизимли ёндашув
методологияси 
устуворликка эга. Бу иқтисодиётни йирик ва кичик тизимларга, тизимларни 
эса турли элементларга ажратиш, уларни ўзаро алоқаларини аниқлаш, тизим 
ҳосил этувчи хусусиятларни белгилашни талаб қилади. Шу жиҳатдан 
қараганда оила иқтисодини тақсимот ҳосиласи сифатида кичик тизимга 
ажратиб ўрганиш мумкин. Маълумки, илгарилари тизимли ёндашув 
тамойилларига амал қилинганда, буларни ижтимоий синфий қарашга 
бўйсундирилар эди. Ортодоксал назарияларда синфий-партиявий ёндашув 
бош мезон бўлиб, ҳар қандай таҳлил шунинг талабларидан келиб чиққан. Бу 
назарий-ғоявий монополия ҳосил этиб ҳурфикрлиликка йўл бермаган. 
Фикрлар ҳар хил бўлса-да, барибир асосий талаб доирасида бўлган ва ундан 
четга чиқиш мумкин бўлмаган. ҳозирги назарий тадқиқотларда турли ғоялар 
бир-бирига таянсада, уларнинг зидлигига йўл берилади, яъни назарий 
плюриализмга имкон бериладики, бу хилма-хил қарашларга йўл бериб, 

---

211 
назарий гегемонияни инкор этади. Тизимли ёндашув умумий бўлса-да, унинг 
асосий шарти плюрализм ҳисобланади. 
Тизимли ёндашувни ҳар хил даражада қўллаш мумкин. Булардан 
бири тақсимот даражаси бўлиб, бунда оила иқтисоди кичик тизим сифатида 
амал қиладики, шунинг ўзи мустақил бир блокни ҳосил этади. Таҳлил 
объектини блокларга ажратиб ўрганиш илгари ҳам бўлган. Бироқ тизим ва 
унинг блокларига монотизимли таҳлил жиҳатдан қаралган, яъни бунда 
тизимни ижтимоий-иқтисодий муносабатларнинг ўзи билан чекланган, яъни 
уларнинг мажмуаси сифатида қаралган.
Оиланинг иқтисодий тизимини чизмада ифодаласак, у қуйидаги 
кўринишга эга бўлади. 
1-чизма
87
Оила иқтисоди кичик тизим сифатида баҳоланганда унга янгича нуқтаи 
назардан қаралиб, бунга ижтимоий инфратузилмалар, ижтисоий сиёсат ва 
оиланинг иқтисодий-ижтимоий сиёсатини ҳам киритиш мақсадга 
мувофиқдир. 
87
Чизма муаллиф томонидан тузилган.