|
биринчидан,
тизимли таҳлил талабига риоя этиш,
иккинчидан,
оила иқтисодини шакллантиришдаги бозор ва нобозор усулларини
биргаликда ўрганиш,
учинчидан,
оила иқтисодини табақаланиш даражасини
ўрганиш,
туртинчидан,
оила иқтисоди ҳосил бўлишининг глобаллашувини
эътироф этиш,
бешинчидан,
сифатли меҳнат ресурсларини етиштириш оила
иқтисодига бевосита боғлиқ деб қараш ўринлидир.
14.
Аҳолининг камбағал қатламини иш билан бандлигини ошириш, уларда
бозор кўникмаларини шакллантириш ва мустаҳкамлаш учун 3 та дастак
жорий этилиши лозим.
Биринчи дастак
, ишсиз аҳоли ва эҳтиёжманд оилаларнинг маълум бир
меҳнат тури билан машғул бўлишлари учун бошланғич капитални
шакллантиришни назарда тутиб субсидиялар, ер участкалари ажратилди
ҳамда кредит фоизлари бўйича имтиёзлар ва тадбиркорлик билан
шуғулланиш истагини билдиган эҳтиёжманд оилаларга молиявий кўмак
бериш.
Иккинчи дастак
, ишсиз ва малакасиз аҳолини «World skills»
стандартлари асосида касбга ўқитиш ва тадбиркорлик кўникмаларини
262
ривожлантириш мақсадида мономарказлар фаолияти йўлга қўйилди ва бу
жараёнга нодавлат ўқув марказлари кенг жалб этиш
.
Учинчи дастак
, падемия шароитида ва унинг салбий оқибатларини
юмшатиш мақсадида эҳтиёжманд оилаларга тўғридан тўғри моддий ва
номоддий ёрдам кўрсатиш тизими жорий этиш. Хусусан, камбағал оилаларга
энг зарур озиқ-овқат ва саноат маҳсулотлари тарқатилди, уларнинг
фарзандлари мактабгача таълим муассаларига бепул жойлаштирилиши,
мактаб ўқувчиларини мавсумий кийим бош билан таъминланиши амалга
ошириш.
15.
Оиланинг иқтисодий барқарорлигини таъминлаш бўйича олиб
борилган тадқиқотлар натижаларига асосланиб қуйидаги амалий таклиф-
тавсияларни ишлаб чиқдик:
деҳқон хўжаликлари аҳолининг кенг қатлами учун натурал ва пуллик
даромад манбаи бўлиб ҳисобланади. Шуни ҳисобга олиб, вилоятда деҳқон
хўжаликларида бизнес тадбиркорлигини ривожлантириш: биринчидан,
меҳнатга лаёқатли кишиларни иш билан таъминлаш; иккинчидан,
маҳсулотлар ишлаб чиқаришни кўпайтириш; учинчидан, оилаларнинг
турмуш фаровонлигини ошириш имконини беради;
касаначилик оилалар иқтисодий барқарорлиги, реал даромадлари
ўсишининг муҳим омилидир. Фикримизча, вилоятда касаначилик
фаолиятини янада ривожлантириш ва шу орқали оилалар иқтисодий
барқарорлигини
таъминлаш
учун:
касаначилик
фаолиятини
ривожлантиришда илғор хорижий тажрибаларни, яъни телефон орқали уйда
хизматлар бажариш, аҳоли ўртасида касаначилик фаолияти, унинг
афзалликлари, касаначиликни ривожлантириш бўйича хукуматимиз
томонидан берилган имтиёзлар, енгилликлар тўғрисида кенг тарғибот
ишларини олиб бориш; касаначилик билаш шуғулланиш мотивларни,
шартларини кенг тадқиқ этиш ва омма ўртасида касаначилик имиджини
ошириш; норасмий фаолият билан банд бўлган касаначиларни расмий
263
фаолиятга ўтказишга имкон берадиган иқтисодий механизмларни ишлаб
чиқиш; ўзгарувчан бозор шароитларига мос янги товар ва хизматлар ишлаб
чиқаришга ихтисослашган касаначилик фаолияти турларини ўзлаштириш.
16.
Ўзини-ўзи бошқариш органи ҳисобланган маҳаллани оилаларни
ижтимоий-иқтисоий қўллаб-қувватлайдиган институтга айлантириш тавсия
этилади. Бизнингча, бунинг учун қуйидаги чора-тадбирларни амалга ошириш
зарур, деб ҳисоблаймиз:
маҳалла фуқаролар йиғинларига давлат қонунлари асосида маҳаллий
шароитдан келиб чиқиб, ҳуқуқий меъёрларни қабул қилишида, шунингдек
молиявий масалаларда мустақиллик бериш;
берилган ваколатларни амалга ошириш учун ўз ҳудудида тўловлар
жорий этиш ва уларни ундириш, мавжуд солиқлардан тушадиган
маблағларнинг бир қисмини маҳалла ҳисоб рақамига ўтказишни жорий
қилиш;
нафақа тўловлари тизимини тартибга солиш, манзилли характерга эга
бўлмаган имтиёзларни камайтириш, шунингдек норасмий секторда
тадбиркорлик фаолиятида даромад олаётган оилаларни чиқариб ташлаш йўли
билан тежаб қолинган маблағларни моддий ёрдамга муҳтож сезаётган
оилаларга қайта йўналтириш.
17.
Тадқиқот Ўбекистонда яратилган иш ўринлари сони ўсиш суръатининг
меҳнатга лаёқатли ёшдаги аҳоли сонининг ўсишидан орқада қолаётганлигини
кўрсатди. Фикримизча, вилоятларда ишсизлик даражасининг ҳаддан ташқари
ошиб кетишининг олдини олиш ва унинг оилалар иқтисодий барқарорлигига
салбий таъсир кўрсатмаслиги учун қуйидаги чора-тадбирларни амалга
ошириш тавсия этилади:
–
меҳнат ва бандлик вилоят, туман бўлимларининг аҳолини иш
билан бандлигини таъминлашдаги фаолиятини самарадорлигини ошириш;
– аҳолининг оқилона бандлиги шаклланишига ва ишлаб чиқаришнинг
салоҳиятидан унумли фойдаланишга асос бўлувчи чуқур иқтисодий таркибий
ўзгаришларни амалга ошириш;
264
– вилоятларда оилавий тадбиркорликнинг оилавий корхоналар, хонадон
цехлари, касаначилик каби турларини ривожлантириш йўли билан янги иш
ўринларини барпо этиш. 2020 йилгача иқтисодиётда аҳоли бандлиги
таркибидаги улуши 85% даражасига эришиш.
18.
Андижон,Фарғона,Наманган вилоятларида ишсизлик даражасининг
ҳаддан ташқари ошиб кетишини олдини олиш ва унинг оилалар моддий-
иқтисодий шароитига салбий таъсир кўрсатишига йўл қўймаслик учун
ишсизларни ишга жойлаштириш бўйича амалга ошириладиган чора-
тадбирлар қуйидагилардан иборат бўлмоғи лозим:
меҳнат ва бандлик вилоят, туман бўлимларининг аҳолини иш билан
бандлигини таъминлашдаги фаолиятини самарадорлигини ошириш;
вилоятларнинг ҳар бир ҳудудида меҳнат ресурслари ва иш жойлари
сонининг ҳам сифат, ҳам сон жиҳатдан ўсиш мутаносиблигига эришиш;
янги тараққий этган тармоқлар ва фаолият турларини ривожлантириш
йўли билан янги иш ўринларини барпо этиш;
аҳолининг оқилона иш билан бандлиги шаклланишига ва ишлаб
чиқаришнинг салоҳиятидан унумли фойдаланишга асос бўлувчи чуқур
иқтисодий таркибий ўзгаришларни амалга ошириш;
қайта ишлаш саноати, хизмат кўрсатиш тармоқларида меҳнатга лаёқатли
ёшлар, кўп болали оналар, пенсионерлар ва ноғиронлар учун кафолатланган
иш жойлари ташкил этиш ва бошқалар.
19.
Аҳолининг иш билан бандлигини ошириш орқали оилалар иқтисодий
барқарорлигини таъминлашда меҳнат миграцияси имкониятларидан ҳам
фойдаланиш мақсадга мувофиқ бўлади. Чунки, илмий кузатишларимиз,
Фаргона водийсидаги вилоятларида меҳнат миграцияси, айниқса ташқи
меҳнат миграцияси миқёсларининг ошиб бораётганлигини кўрсатмоқда.
Бундай имкониятлардан фойдаланиш, биринчидан, вилоятлардаги ишчи
кучини халқаро меҳнат бозорида иштирок этиши учун шароит яратса,
иккинчидан, вилоятларга валюта тушумлари оқимини кўпайтириш,
265
учинчидан, оилалар даромадларини сезиларли даражада ошириш учун
хизмат қилади.
20.
Оилалар иқтисодий барқарорлигини таъминлашда меҳнат миграцияси
имкониятларидан фойдаланиш мақсадга мувофиқ бўлади. Вилоятларда
меҳнат миграцияси, айниқса ташқи меҳнат миграцияси имкониятлардан
фойдаланиш,
Do'stlaringiz bilan baham: |
