Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги абу райхон беруний номидаги

2.3 - Мисол

Учта бирфвзали қаршилик печлари, қувват коэффициенти cosϕ = 1 ва қувватлари 30, 60 ва 90 кВтли мос равишда а, в, с. фазаларга бириктирилган. Р_у.н. урантилган номинал қувватини аниқланг.

Еичиш.

1. 
   Энг куп юкланган бу фаза с. Уни учун Р_Мф.н = 90 кВт, демак, Р_у.н = 3 90 = 270 кВт.
   
2. 
   Бир фазали электр истеъмолчилар линияларини шартли равишда уч фазали кучланишига улагандаги номинал қуввати Р_у.н электр истеъмолчилар сони биттадан учтагача бўлганида, имкони борича уч фазали тизимни ҳар хил еилкаларга тенг уланганида, қўйидаги формуладан аниқланади:
   

Р_у.н = √3 Р_{Мл н;}

иккита ёки учта электр истеъмолчилари бўлганида Р_у.н = 3 Р_{Мл н ,} бунда Р_{Мл н} – энг куп юкланган фазадаги электр истеъмолчилар номинал қуввати, кВт.
Шартли равишдаги уч фазали номинал қувват Р_у.н энг куп икки юкланган еилкалар қуввати Р_н1 ва Р_н2 келтирилган формула орқали,анқланади:
Р_у.н = √3√Р²_н1+ Р²_н2 + Р_н1 Р_н2.
2.4 – Мисол

Белгиланган қаршилик печ учун (нихромли сим) қиздиргич узунлигини ва диаметрини аниклаш.

Дастлабки маълумот сифатида печни ички ўлчамлари ҳисобланади.
Ечиш.

1. Печ ички камераси сиғимини ҳисоблаш зарур:

берилган h =490 мм, d=350 мм ва баландлиги ва чуқурлигига мос равишда ℓ=350 мм.

2. Берилганлар маълумотларга кўра ҳажми:

V=h·d·ℓ=490·350·350=60·10⁶мм³=60л (ўлчов ҳажми).

3. Қувватини аниқланади.

Энергетик қоидалар бўйича: электр печ ҳажми 10-50 литирлар солиштирма қуввати 100 Вт/л ни ташкил қилади, 100-500 литр ҳажимлилар – 50-70 Вт/л. Кўриб чиқилаётган печни 100 Вт/л солиштирма қувватлик оламиз. Шу сабабли қизитиш электр печ қуввати қуйидагини ташкил қилади:

Р=100·60=6000 Вт =6 кВт.

Одатда 5-10 кВтли қиздиргичлар бир фазали қилиб тайёрланади. Бундан катта қувватларда юкланиш бормоқда тенг тақсимланиши учун уч фазали яратилади.

4. Қиздиргичдан ўтаётган ток кучини топамиз

I=P/U = 6000/220=27,27 A

бунда Р – қиздиргич қуввати, U – (унинг учлари аро) қиздиргичдаги кучланиш ва қиздиргич қаршилигини аниқлаймиз: R=U/I =220/27,27=8,067Ом.

бу ерда икки хил вариантда электр тармоғига улаш мумкин:

- маиший бир фазали ток тармоғига – уланганда U=220 В;

- корхона уч фазали ток тармоғига – U =220 В (фаза ва нолли симига) ёки U=380 В (хохлаган икки фаза оралиғига) уланиш.

Бундай кейин бир фазага ва уч фазага уланиш алоҳида ҳисобланади.

Маиший бир фазали ток тармоғига улашда.

5. I=P/U=6000/220=27,3A-ток қиздиргич орқали ўтади.

Кейин печ қиздиргичи қаршилигини аниқлаш лозим.

R=U/I=220/27,3=8,06 Ом.

2.5 – Мисол.

Даврий ишловчи ЭҚПнинг ўрнатилган қувватини ҳисоблаш.

Пўлат буюмларни бўшатиш олдидан 230 ⁰С гача қиздиришга мўлжалланган методик печнинг ўрнатилган қувватини аниқлаш.

Дастлабки малумотлар:

унимдорлик-0,139 кг/сек;

печнинг иссиқлик ФИК -0,72;

печнинг электр ФИК-0,95;

пўлатнинг солиштирма иссиқлик сиғими-490 Дж/кг⁰С (20-230⁰С оралиқ- даги ҳароратларда).

Ечиш

1. 
   Печнинг фойдали қувватини аниқлаш
   

, []

буерда М - унимдорлик, кг/с;

С - солиштирма иссиқлик сиғими, ккал/кг⁰С;

t₁- бошланғич ҳарорат, ⁰С;

t₂- охирги ҳарорат, ⁰С.

, Вт

2. 
   Истеъмол қилинадиган қувватни аниқлаш, Вт
   

Р_и = Р_ф/ η_э η_и = 14303,1/0,95 0,72 = 20910,96 Вт,

буерда η_э- электрик ФИК;

η_и-термик ФИК.

3. 
   Ўрнатилган қувватни аниқлаш
   

, Вт

Буерда k_з- заҳира коэффициенти (k_з= 1,2 деб қабул қиламиз).