Ўзбекистон Республикаси Олий ва Ўрта махсус таълим вазирлиги Абу Райҳон Беруний номидаги

14.5 Фаввора қудуқларини тадқиқ этиш 
мундарижа 
Қудуқнинг ишлаш режимини тўғри белгилаш учун у даврий 
тарзда тадқиқот этиб турилади. 
Қудуқнинг тадқиқоти натижасида индикатор чизиғи ва 
қудуқ туби босимининг тикланиш чизиғи чизилиб уларга ишлов 
бериш натижасида қатлам параметрлари ҳисобланади. 
Тадқиқот натижасида 
Qn = f(Р
куд.туби
); Q
сув 
= f(P
куд.туби
); Q
газ 
= f(Р
куд.туби
); 
Q = f(Р
куд.туби
) (фоиз ҳисобида қум миқдори) графиклари 
чизилади. 
Шунингдек, қатлам шароитида нефть, газ ва сув
намуналари олиниб уларнинг таркиби ва газ омили ўрганилади. 
Тадқиқот бир неча (камида учта) режимда бажарилади. 
Босим чуқурлик манометри ѐрдамида ўлчанади. Манометр 
туширилишидан олдин фаввора қудуқларининг диаметри шаблон
ѐрдамида текширилади. 
Юқори маҳсулотли (айникса юқори газ омилига эга бўлган) 
қудуқларда оқим тезлиги катта бўлганлиги сабабли чуқурлик 
манометрини туширишда унга 5кг гача юк улаш мумкин. 
Манометрни туширилиш чуқурлиги фаввора қувурларининг 
узунлигига тенг булиши керак. 
Агар фаввора қувурларининг бошмоғи перфорация қисмидан 
h масофада жойлашган бўлса, қудуқ туби босими қуйидагича
ҳисобланади. 
P
куд.туби 
= Р
м 
+ 

1

q 

h; 

---

121 
бу ерда Р
м
- чуқурлик манометри билан ўлчанган босим; 

1
- суюқлик (ѐки аралашма)нинг h оралиғида
ўртача зичлиги; 
Қудуқ тубига нефть билан бирга эркин ҳолда газ ҳам ҳаракат 
қилса, бу газ сѐкин аста қувур ортки қисмига йиғилади. Фаввора 
қувурлари фильтрнинг юқори тешикларигача туширилган бўлса 
ва қувур ортки қисми газ билан тўлган ҳолларида қудуқ туби 
босимини қуйидагича ҳисоблаш мумкин. 
Р
куд.туби.
= Р
кувур.ортию

l
122

10 

L 


\ Z
упр.

Т
ур.
;
бу ерда: Р
кувур.орти
- қувур ортки қисмида мутлақ босим; 

- газнинг нисбий зичлиги; 
L - фаввора қувурларининг узунлиги; 
l = l 2.718 натурал логорифмлар асоси; 
T
ур
- ҳалқа қисмида газнинг ўртача ҳарорати; 
Z
ур
- газнинг ўртача ўта сиқилувчанлик
коэффициенти; 
Қудуқнинг маҳсулот миқдори маҳсус ўлчагич асбоб билан 
ѐки ўлчагич сиғим (идиш) ѐрдамида аниқланади. 
Тадқиқотлар натижасида бошқарувчи чизиқлар чизилади. 
Бошқарувчи чизиқлар ва қудуқ тадқиқоти натижалари
таҳлил қилиниб, қудуқни ишлатишнинг технологик режими 
тузилади.