Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги а. У. Бурханов, Х. Х. Худойқулов

Инвестициянинг самарадорлик коэффициенти (Accounting Rate of Return, ARR).

Албатта, NPV инвестиция лойиҳаси бўйича қарор қабул қи-лиш учун энг муҳим кўрсаткич ҳисобланади. Аммо, чуқур ишлаб чиқилган хулосалар учун нафақат соф жорий қиймат, балки фой-данинг ички меъёрий даражаси, рентабеллик индекси ва қоплаш муддати кўрсаткичи ҳам етарли бўлмай қолиши мумкин. Шу сабабли унчалик мураккаб бўлмаган лойиҳалар учун айрим ҳол-ларда баъзи мураккаб баҳолашлар талаб қилинади. Бундай ёрдам-чи мезонлардан бири инвестицияларнинг самарадорлик коэффи-циенти (ARR (Accounting Rate of Return)) хизмат қилиши мумкин.

Ушбу кўрсаткич дисконтлаш механизмларини ҳисобга олмай-ди ва ҳисоблаш даври учун ўртача соф даромадни ўртача инвес-тицияларнинг қийматига бўлиш натижасида ҳисобланади.

Кўрсаткичнинг ҳисоблаш формуласи қуйидагича:

(13.29)

445

МОЛИЯ БОЗОРИ ВА ИНВЕСТИЦИЯЛАР

Бу ерда: PN – бюджетга ажратмалар чиқариб ташланган ҳолда режалаштирилган ўртача баланс фойда; IC – лойиҳани инвес-тициялаш харажатлари; RV – инвестиция объектини тугатиш (баъ-зи ҳолларда қолдиқ) қиймати.

13.4. Инвестиция лойиҳаларининг


ҳаётий цикли

Тўлиқ шаклланган, якунига етган инвестиция лойиҳасини тузиш ва амалга ошириш умумий ҳолда қуйидаги босқичларни ўз ичига қамраб олади (13.6-расм):

0. 
   инвестиция ғоясини шакллантириш;
   

0. 
   инвестицион имкониятларни тадқиқ этиш;
   

0. 
   инвестиция лойиҳасини техник-иқтисодий асослаш;
   

0. 
   шартнома ҳужжатларини тайёрлаш;
   

0. 
   лойиҳа (ишчи) ҳужжатларини тайёрлаш;
   

0. 
   қурилиш-монтаж ишлари;
   

0. 
   объектни ишга тушириш ва инвестиция лойиҳаси (иқтисодий
   

кўрсаткичлар) мониторингини олиб бориш. Инвестициялаш нуқтаи назаридан инвестиция лойиҳаларини

танлаб олиш ва амалга ошириш услубияти ва уни ишлаб чиқиш масалалари ғоят муҳим ҳисобланади. Жаҳон амалиётида фақат ҳаётий муҳим лойиҳаларни амалга ошириш зарурлигини кўр-сатадиган ва кенг тарқалган инвестиция лойиҳалари цикли кон-цепцияси мавжуд.

Инвестиция лойиҳаларини бошқариш услубиятининг «лойиҳа цикли концепцияси» ва «лойиҳа таҳлили» кўринишларида кенг тарқалган. Ушбу концепциялар инвестицияларнинг иқтисодий

Инвестиция

ғоясини шакллантириш^{Ангосаксон}

Инвестиция имкониятларини _тадбиқАнглосаксон_этиш

Объектни ишга тушириш ва инвес-тиция^{Англосаксон}лойиҳаси

Инвестиция лойиҳа-сини техник-иқти-содий^{Англосаксон}асослаш

Қурилиш-

монтаж ишлари Англосаксон

Шартнома

ҳужжатлари-_ниАнглосаксон_{тайёрлаш}

Лойиҳа (ишчи) ҳужжатларни Англостайёрлашксон