Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги а. А. Омонов, Т. М.ҚОралиев

А. Монетар сиёсат мустақиллиги (МСМ)


А1. Марказий банкнинг консервативлик даражаси ёки самарали мақсад ва вазифаларни ўрнатишдаги мустақиллиги.

1. 
   Монетар сиёсатнинг мақсади фақатгина баҳолар барқарорлиги ёки баҳолар барқарорлиги асосий ҳисобланиб, у узоқ муддатга мўлжалланган монетар сиёсатнинг вазифаси бўлса (3 балл)
   
2. 
   Монетар сиёсатнинг мақсади баҳолар барқарорлиги ва бошқа аспектлар, масалан, молиявий барқарорлик, валюта курси барқарорлиги ҳамда банк сектори барқарорлигини ифодаласа (2 балл)
   
3. 
   Монетар сиёсатнинг мақсади баҳолар барқарорлиги ва иқтисодий ўсиш ҳамда иш билан бандлик барқарорлигини ифодаласа (1 балл)
   
4. 
   Монетар сиёсатнинг мақсади тўғридан-тўғри иқтисодий ўсиш ва иш билан бандлик барқарорлигини қисман таъминласа ёки баҳолар барқарорлигини таъминлашга имкони йўқ бўлса (0 балл)
   

А2. Вазифалар ва кўрсатгичларни белгилаш мустақиллиги

1. 
   Марказий банк бир қанча кўрсаткичлар ёки вазифаларни, масалан, валюта курси, пул агрегатлари, фоиз ставкаси ёки инфляцияни ўзи ўрнатиши (3 балл)
   
2. 
   Марказий банк ва Ҳукумат биргаликда кўрсаткичлар ва вазифаларни, масалан, сиёсий битим ва келишувлар орқали белгиласа (1,5 балл)
   
3. 
   Ҳукуматнинг ўзи мақсадга эришиш вазифаларини белгиласа (0 балл)
   

А3. Марказий банк қўллайдиган инструментлар мустақиллиги даражаси

1. 
   Марказий банк ўз мақсадларига эришишида монетар сиёсатнинг инструментларини ўзи белгиласа (3 балл)
   
2. 
   Марказий банк ва Ҳукумат биргаликда монетар сиёсатнинг инструментларини ўзи белгиласа (1 балл)
   
3. 
   Ҳукуматнинг ўзи инструментларини ўзи белгилашда қарор қабул қилса (0 балл)
   

А4. Умумий сиёсат юритишдаги мунозаралар(конфлектлар)

1. 
   Марказий банк сиёсат юритишда Ҳукуматдан мутлақ устунлиги (3 балл)
   
2. 
   Ҳукумат ушбу жараёнда кейинчалик Марказий банкка устунлик беришни мақсад қилса (0,5 балл)
   
3. 
   Ҳукумат мутлақ устунликка эга бўлса (0 балл)
   

А5. Валюта курси сиёсати координацияси

1. 
   Марказий банк валюта курси ва хорижий валюта курси сиёсатлари барқарорлигини сақлаб туради ва тижорат банклари томонидан қараганда Ҳукуматга бўйсинади (1 балл)
   
2. 
   Марказий банк валюта курси ва хорижий валюта курси сиёсатларини Ҳукумат йўриқномалари асосида ишлаб чиқса (0 балл)
   

А6. Молиявий назорат

1. 
   Банк назорати Марказий банк томонидан амалга оширилса ва Ҳукумат органига ҳисобот берса (1 балл)
   
2. 
   Банк назорати Марказий банк ва махсус ҳукумат органи билан биргаликда амалга оширилса (0,5 балл)
   
3. 
   Монетар сиёсатнинг функцияси ва банк назорати бошқа ягона молиявий институт томонидан амалга оширилса (0 балл)
   

МСМ учун максимал балл =12 балл

1. 
   Сиёсий мустақиллик ёки персонал мустақиллик (ПМ)
   

В1. Марказий банк Раисини тайинлаш

1. 
   Марказий банк Раиси марказий банк Кенгаши ёки бошқа ҳукумат органлари билан биргаликда холисона тайинланса (2 балл)
   
2. 
   Ҳукумат Марказий банк Раиси номзодини киритса ва тайинласа, масалан, Молия вазирлиги номзодни киритса ва Вазирлар Маҳкамаси Раисни тайинласа (0 балл)
   

В2. Марказий банк Бошқаруви вазифасининг амал қилиш муддати

1. 
   5 йилдан ортиқ муддатга (2 балл)
   
2. 
   5 йил муддатга (1 балл)
   
3. 
   4 йил муддатга (0,5 балл)
   
4. 
   4 йимлдан кам муддатга (0 балл)
   

В3. Марказий банк Раиси мустақиллиги

1. 
   Марказий банк Раиси банкнинг қониқарсиз фаолият кўрсатаётганлиги устидан назорати юқорилиги (1 балл)
   
2. 
   Агар бошқа иштирокчилар транспарент бўлмаса (0,5 балл)
   
3. 
   Марказий банк Раиси Ҳукуматга бўйсунса (0 балл)
   

В4. Кенгаш аъзоларини тайинлаш

1. 
   Ҳукумат кенгаш аъзоларининг ярмидан кўпини тайинласа ёки бошқа органлар, масалан, Молия вазирлиги номзодларни киритса ва қонунчилик органи тайинласа (3 балл)
   

В5. Кенгаш аъзоларининг вазифаларининг амал қилиш муддати

1. 
   5 йилдан ортиқ муддатга ва ўзгартирилган (2 балл)
   
2. 
   5 йил муддатга ва ўзгартирилган (1 балл)
   
3. 
   4 йил муддатга ва ўзгартирилган (0,5 балл)
   
4. 
   4 йимлдан кам муддатга ва ўзгартирилган (0 балл)
   

В6. Марказий банк Кенгашида Ҳукуматнинг иштироки даражаси

1. 
   Ҳукуматнинг Марказий банк Кенгашида ҳал қилувчи иштироки бўлмаса (2 балл)
   
2. 
   Ҳукуматнинг Марказий банк Кенгашида ҳал қилувчи иштироки бўлса (0 балл)
   

ПС учун максимал балл =12 балл

С. Фискал мустақиллик ёки молиявий мустақиллик (ММ)


С1. Мажбуриятлар бўйича лимитлар (Секъютеритизация қилинмаган кредитлар бўйича)

1. 
   Марказий банкнинг Ҳукумат олдида ҳеч қандай мажбурияти бўлмаса (3 балл)
   
2. 
   Марказий банк мажбуриятларнинг бир қисмини зиммасига олганда (2 балл)
   
3. 
   Марказий банк ва Ҳукумат мажбуриятлари бўйича ҳеч қандай қонуний чеклов бўлмаса (0 балл)
   

С2. Секъютеритизация қилинган кредитлар бўйича лимитлаш

1. 
   Марказий банкнинг Ҳукумат олдида ҳеч қандай мажбурияти бўлмаса (1,5 балл)
   
2. 
   Марказий банк мажбуриятларнинг бир қисмини зиммасига олганда (1 балл)
   
3. 
   Марказий банк мажбуриятларни ўз зиммасига олишида қисман чеклов мавжуд бўлса (0,5 балл)
   
4. 
   Марказий банк ва Ҳукумат мажбуриятлари бўйича ҳеч қандай қонуний чеклов бўлмаса (0 балл)
   

С3. Марказий банк кредитларибўйича лимитлар ўрнатиш ихтисослиги даражаси

1. 
   Марказий банк кредитлари абсолют валюта қийматида ифодаланса (1,5 балл)
   
2. 
   Марказий банк кредитларининг бир қисми Ҳукумат даромадлари ҳисобидан амалга оширилса (1 балл)
   
3. 
   Марказий банк кредитлари тўлиқ Ҳукумат харажатлари ҳисобига бўлса (0 балл)
   

С4. Кредитлар муддати

1. 
   Марказий банк кредитлари муддати 6 ойдан ошмаса (2 балл)
   
2. 
   Марказий банк кредитлари муддати 6 ойдан ортиқ, лекин 1 йилдан ошмаса (1 балл)
   
3. 
   Марказий банк кредитлари муддати бўйича ҳеч қандай чеклов йўқ бўлса (0 балл)
   

С5. Фоиз ставкаси

1. 
   Марказий банк Ҳукуматга бозор фоиз ставкасида кредит берса (2 балл)
   
2. 
   Марказий банк Ҳукуматга бозор фоиз ставкасидан пастроқ, лекин ижобий ставкада кредит берса (0 балл)
   

С6. Ҳукумат қимматли қоғозлари олди- сотдисида Марказий банкнинг бирламчи бозорда иштироки

1. 
   Марказий банк Ҳукуматнинг қимматли қоғозларини бирламчи бозордан сотиб олувчи сифатида эмас, балки волантёр бўлиб қатнашса (2 балл)
   
2. 
   Марказий банк Ҳукуматнинг қимматли қоғозларини бирламчи бозордан сотиб олувчи ва фаол иштирокчи бўлса (0 балл)
   

ММ учун максимал балл =12 балл

Максимал балл: МБМ=МСМ+ПМ+ММ=36 балл