Ўзбекистон Республикаси Олий ва Ўрта Махсус Таълим Вазириги

3. Рақобат стратегияси ва уни тартибга солишда давлатнинг роли. 
Рақобат стратегияси - рақобат курашининг узоқ даврига мўлжалланган бош 
йўли ва йўл йўриқларни ифода этади, стратегиянинг мақсадлари тез кунда фойдани 
максимумлаштиради, оз фойда билан қаноат қилган холда ўз бозорини 
кенгайтириш ѐки рақибни бозорда сиқиб чиқариш, янги бозорга секин аста кириб 
бориш каби масалаларда харакат йўлларини белгилашдан иборат. 
Рақобат қўл қовуштириб ўтиришга йўл қўймайди, у ўз хусусиятига кўра 
хаммани харакатга, яхши ишлашга ундайди. Рақобат бозор иқтисодиѐтини харакатга 
келтирувчи механизм, уни олға элтувчи куч хисобланади. Рақобатдаги иқтисодий 
танлов тамойилига кўра иқтисодиѐт иштирокчилари сараланади, яхши ишлаган 
фирма бойиб кетади, ѐмон ишлагани синади, енгилади ѐки кучли фирмаларга 
қўшилиб кетади. 
Шу сабабли хар йили дунѐда миллионлаб фирмалар ѐпилса, миллионлаб 
янгилари очилади. Рақобатга бардош бераолмаган фирмалар зарар кўрадилар, ўз 
мажбуриятлари бўйича пул тўлай олмай қоладилар, яъни банкрот холига тушадилар. 
Рақобат ишчи - хизматчиларни хам яхши ишлашга ундайди, улар яхши даромад 

---

36 
берадиган иш жойидан ажралиб колмаслик учун доимо харакат қиладилар. 
Рақобат уларнинг иш унуми ва сифати, ўз фирмасининг обрўси учун 
жавобгарликни оширади. 
Тадбиркор фаолияти давомида рақибдан устунликка эришишда қуйидаги 
холатларга эътибор бериши керак: 
- агар рақиблар тснг имконият шароитида бўлсалар, устунликка эришиш учун 
маълум бир янгиликлар яратиши шарт; 
-
бозорга камѐб товар олиб чиқиш ва нисбатан паст бахода сотиш; 
-
сир сақлаш ва тижорат сирига эга бўлиш; 
- рақобат жараѐнида ўзининг имкониятларидан, устунлигидан, афзалликларидан 
оқилона фойдаланиш; 
-
рақобат пайтида маҳсулот ишлаб чиқаришни кўпайишини асосий кўрсаткич 
деб билиш; 
-
корхонани бошқаришни такомиллаштириш, яъни бошқарув самарадорлигини 
ошириш; 
- товарларни етказиб бериш мудтатини қисқартириш ва хизматни тезлаштириш. 
Бозор иқтисодиѐти фақат халол рақобатни тан олади ва рақобат орқали 
иқтисодиѐтни соғломлаштириб туради. 
Мустақил Ўзбекистонда «Мулк тўғрисида»ги Қонун қабул килинганидан 
сўнг хар хил мулкчиликка ва хўжалик шаклларига рухсат берилди. Айниқса халқ 
итсеъмоли товарлари ишлаб чиқарадиган турдош корхоналар кўпайтирилмокда ва 
маҳсулот турлари кўпайтирилиб товарларни рақобатга чақирадиган шароитлар 
яратилмокда.
Республика иқтисодиѐтида монопол фаолиятни чеклаш ва рақобатни 
ривожлантириш 
мақсадида 
«Монополиядан 
чиқариш 
ва 
рақобатни 
ривожлантириш» бошқармаси ташқил этилган бўлиб, унинг бўлимлари барча 
вилоятларда самарали фаолият кўрсатмоқда ва рақобат курашини ривожланишига 
ўз хиссасини қўшмоқда. 
Мамлакатимизда истеъмолчилар хуқуқларини химоя қилишга қаратилагн бир 
қатор хуқуқий меъѐрий хужжатлар қабул қилинган, шу билан бирга 
«Истеъмолчилар хуқини химоя қилиш жамияти» фаолият кўрсатмоқда.