Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим

5-асосий савол баёни: 
Жамоани шакллантиришда ўқувчиларга қўйиладиган ягона талабнинг аҳамияти каттадир. 
Мактабнинг «ягона талаби» – бу ҳар хил шароитларда ўқувчиларнинг хатти-ҳаракатини 
тартибга солувчи бир неча ўнлаб бандларни ўз ичига олувчи ҳужжатдир. Ягона талаб 
ўқувчиларнинг дарслардаги, танаффус, синфдан ташқари ишлар вақтидаги жамоат 
жойларида, уйдаги маданий хулқ-атвор қоидаларини ўз ичига олади. Педагоглар 
жамоаси томонидан қўйилган талаблар қуйидаги шароитлардагина ижобий натижа 
беради: 
1. 
Ўқувчиларга қўйиладиган талаблар ўқувчини ҳурмат қилишни ўз ичига олиш 
керак. 
2. 
Педагоглар жамоаси ягона талабларни муайян мактабнинг, синфнинг аниқ 
шароитини ҳисобга олган ҳолда қўйилиши керак. 
3. 
Талаблар 
аниқ 
бўлиши 
керак. 
Ўқувчилар 
ўзларидан 
нима 
талаб 
қилинаётганлигини аниқ тушунишлари лозим. 
Ўқувчиларга талаблар қўйиш методикаси болаларни талаблар мазмуни билан 
таништириб, уларнинг аҳамиятини тушунтириши,тажриба орттириши ҳамда уларни 
мунтазам суръатда назорат қилиб боришдан иборат.
Ўқувчилар жамоаси шундай ишларни танлаб олиши керакки, бу ишлар барча ўқувчилар 
ҳамда ҳар бир ўқувчининг қизиқишига жавоб берсин. Бундай истиқбол режалар қабул 
қилиш ва бажариш мақсадга мувофиқдир. 
Истиқбол режалар белгилашнинг икки асосий методи борлигини кўрсатиш ўринлидир. 
1) 
Ўқитувчининг ўзи ўқувчилар олдига вазифа қўяди, бунда у ана шу вазифаларни ҳал 
етиш йўлларини кўрсатади ва ўқувчиларни қизиқтиришга интилади. 
2) 
Ўқувчиларнинг ўзлари қизиқарли тадбирдларни илгари сурадилар, ўқитувчи бу 
ташаббусни қўллаб-қувватлайди ҳамда амалга ошириш усулларини топишда ёрдам 
беради. 

---

- 42 - 
Биринчи метод ўқувчилар жамоасини таркиб топтиришнинг дастлабки босқичида, 
иккинчиси еса анча юқорироқ босқичда, ўқитувчи томонидан қўйилган талабни синф 
фаоллари қўллаб қувватлайдиган даврда қўлланилади. 
Ўқитувчининг вазифаси ўқувчилар жамоаси фаолиятини ўзлашатиришни юқори 
кўтариш учун курашга йўналтиришдан иборат. 
Белгиланган ишлар қуйидаги шароитларга риоя қилингандагина яхши натижа 
бериши мумкин: 
А) Ишларни бажаришга пухта тайёргарлик кўриш; 
Б) Тайёргарлик ишларида иложи борича кўпроқ ўқувчининг қатнашиши. 
Ўқувчилар жамоасини шакллантиришда анъаналар муҳим ўрин тутади. Анъана 
ўқувчиларнинг биргаликдаги фаолиятининг шундай шаклики унда муносабатлар 
характери ҳамда ижтимоий фикр ёрқин ифодаланади. Мавжуд анъаналарни шартли 
равишда икки гуруҳга ажратиш мумкин. 
А. Кундалик турмуш анъаналари. 
Б. Байрам анъаналари.
Кундалик турмуш анъаналари ўқувчиларнинг ўқув фаолиятини, меҳнат фаолиятини ва 
бошқа фаолиятларни ўз ичига олади. 
Байрам анъаналарига давлат томонидан белгиланган кунларни нишонлаш, битирувчилар 
кечаси, пахта байрами ўтказиш, «алифбе куни» ва бошқалар киради.