Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таьлим вазирлиги фарғона давлат университети

қирқ бешдин олтмиш
яқиниғачаким таъйин қилса бўлғайким, бу 
фусулнинг қишидурким, кишининг хам қад била адам йўлиға кириб, замон 
аҳли била хайрбод қилишидур, анинг дуосида “
Фавойид ул-кибар
” била 
ниҳоятқа еткурдум.
56
Француз 
тилида “ёш” тушунчаси 
“âge”
лексемаси орқали 
вербаллашади. Ушбу товуш комплекси ўзининг ҳозирги кўринишида 
биринчи марта ўрта аср француз тили даврида ёзма қайд қилинган эди. 
Этимологик луғатларнинг маълумотларидакелтирилишича, 
“âge””
(ёш) сўзи 
килиб чиқишига кўра, чамаси, қадимги француз тилидан XI асрдаёқ мавжуд 
эди ҳамда 
äâge , еäge
шаклларига эга эди.
Илгари эслатиб ўтилганидек, французча 
“âge”
(ёш) сўзи классик лотин 
тилининг “умрнинг узоқлиги” маъносини билдирувчи ætās отидан, фонетик 
қонунлар асосида тикланган халқ лотин тилининг анча илгариги 
ætāticum 
шаклидан келиб чиққан. Классик 
ætās 
эса янада илгариги тахминий шакли 
ævitаs
шакли билан “поёнсизлик, абадийлик, давом этиш муддати, узоқлик” 
маъноларини ифодаловчи 
ævus
га бориб тақалади [Pic]. 
Сўзнинг 
еäge 
шаклидаги биринчи қайди 1080 йилдаги “Роланд 
ҳақидаги қўшиқ” (Chanson de Rolland)га тегишли. XII асрда äâge шакли қайд 
қилинган бўлиб, у XVI асргача мавжуд бўлади. Кейин фонетик ўзгаришлар 
натижасида XVII асрга келиб сўз 
âge
шаклини қўлга киритади, у ҳозирги 
кунгача мавжуддир [GrL].
Ёзма манбалар бўйича сўз маъносининг тарихий эволюцияси, яъни 
унинг мазмунлар билан тўлиши ҳам маълум. 1100 йилда “барча узоқлиги 
56
А. Навоий. Хазойин ул-маоний. Ғаройиб ус-сиғар. – Т.: 1988. – Б. 17,18.

---

29 
билан олинган инсон умри” маъноси қайд қилинган (Chanson de Rolland). 
1160 йилда – “инсон туғилган даврдан бошлаб ўтган вақт” (Wace, Roman de 
Rou, Chrét de Troyes, Chevalier au Lion асарларида). 1188 йилда фақат