Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таьлим вазирлиги фарғона давлат университети

Феъллар
: 
ёшариш, ёшариб кетиш , ёшармоқ, ёшартирмоқ, сўниш. 
сўнмоқ, (кўчма. ёшликдан, чиройдан айрилиш ) ва бошқалар. 
Равишлар
: 
Қизлардек, 
қизларча, 
камолотчидек, 
ёшлардек, 
йигитлардек, ёшларча, ёшликдан, эрта ёшдек. 
Ёшлик тушунчасини ифодаловчи сифатларга, турли стилларга мансуб 
синонимия ҳодисаси хосдир. 
Шундай қилиб, ўзбек тилидаги “ёшлик” тушунчаси лексик аҳамиятга 
эгалиги билан характерланади ҳамда стилистик ва лексик-грамматик 
вариацияланиш салоҳиятига эгадир.
“Ёшлик” тушунчасини ифодаловчи лексемалар ҳам эксплицит 
(масалан
, 
ёш, ёшлар, ёшариш, ёшартириш
ва б.), ҳам имплицит (масалан 
ғўра
,
 
оғзидан сути кетмаган
, 
манқа, мишиқи, сўниш
ва б.) тарзда “энг эрта” 
семаси орқали бирлашади. Бу сема 
қиз, қизча, йигит
, 
йигитча, азамат
ва б. 
гендер мазмунлар билан фаол равишда ўзаро боғлиқдир. 
Ўзбек тилининг лексик тизимида “ёш давр”и тўғрисидаги тушунча-
тасаввурлар уларга хос белгилар билан алоқадорликда қайд қилинган . 
Масалан, 
чирой (нозанин), ночор (ожиз)лик, лаёқатсизлик, тўлиқ 
бўлмаган жисмоний ва ақлий етуклик (оғзидан сути кетмаган, кучукча, 
манқа, ёш / ҳазил / бурноқи, жинқарча, мурғак). 
Болалик ва ўсмирликдан фарқли ўлароқ, ёшлик нисбий ҳолатда 
изоҳланади. Масалан, “ёши бўйича нисбатан ёшроқ ифодаси кимгадир 
нисбатан кичик, кичикроқ, кенжатой, ёшгина лексемалари орқали амалга 
оширилади. Масалан, эрта ёшдаги, ёш ва ёш оппозициясини таққосланг.
Кўриб чиқиладаган гуруҳ лексемаларида ёшлик ўткинчи, вақтинча 
кетиб қолиш”, йўқотилиш хусусиятига эга бўлган ҳолатдек тақдим этилади. 
Болалик ва ўсмирликнинг лексик ифодаланишида бу белги ўз аксини 

---

72 
топмаганлигини таъкидлаш лозим, гарчи ҳар бир “ёш давр”и ўткинчидир. 
Таққосланг: 
сўниб қолмоқ
(кўчма. ёшликдан, тозаликдан, гўзалликдан 
айрилиш); 
ёш эмас
.
Эрта ёш даври семали лексик гуруҳнинг феълли 
сегменти мазкур ёшнинг сифат белгиларини сақлаб қолиш ва аслига 
қайтаришнинг фаол ҳаракатини акс эттиради. Таққосланг
: ёшариш, ёшариб 
қолиш, ёшармоқ, ёшариброқ кўринмоқ, ёшартирмоқ, ёшартирилмоқ
. 
Керакли натижага эришиш эҳтимоллиги ёшарган (кўриниши ёш, ўз 
мучалидан ёшроқ кўринган ) сифатида ва