Ўзбекистон республикаси олий ва ўрата махсус таълим вазирлиги солиқ академияси

Xulosalar

1. 
   Moliya milliy iqtisodiyot va aholi farovonligining o’sishini aks ettirib, korxonalar ishlab chiqarish xarajatlarining ‘asayishi va ularning jahon bozoridagi raqobatbardoshligini oshishini rag’batlantiradi, ishlab chiqarish tuzilmasini, tarmoqlararo va hududiy nisbatlarni shakllantiradi.
   
2. 
   Moliyaviy munosabatlar va ularga xizmat qiluvchi maxsus muassasalar jamiyatning moliya tizimini tashkil qiladi. Moliya tizimi o’z ichiga turli darajadagi byudjetlarni, ijtimoiy, mol-mulk va shaxsiy sug’urta fondlarini, davlatning valyuta zahiralarini, korxona va firmalar, tijorat va notijorat tuzilmalarining ‘ul fondlarini, boshqa maxsus ‘ul fondlarini oladi.
   
3. 
   Umumdavlat moliyasi davlat byudjetini, ijtimoiy sug’urta fondini hamda davlat mol-mulkiy va shaxsiy sug’urtasi fondini o’z ichiga oladi. Davlat ‘ul mablag’larining asosiy markazlashgan fondi bo’lmish davlat byudjeti moliya tizimining asosiy bo’g’ini bo’lib xizmat qiladi.
   
4. 
   Davlat byudjetining daromadlari va xarajatlari muvozanatda bo’lishini taqozo qiladi. Lekin ko’’chilik hollarda davlat byudjeti xarajatlarining daromadlardan ortiqchaligi kuzatiladi, buning oqibatida byudjet taqchilligi tez sur’atlar bilan o’sadi.
   
5. 
   Byudjet taqchilligi asosan davlat qimmatli qog’ozlarini sotish, nobyudjet fondlari (sug’urta fondi, ishsizlik bo’yicha sug’urtalash fondi, ‘ensiya fondi)dan qarz olish ko’rinishidagi davlatning ichki va tashki qarzlari hisobiga qo’lanadi.
   
6. 
   Davlat byudjeti daromadlar qismining asosiy manbai bo’lib soliqlar hisoblanadi. Soliq iqtisodiy kategoriya sifatida, sof daromadning bir qismini byudjetga jalb qilish shakli bo’lib, moliyaviy munosabatlarning tarkibiy qismini tashkil qiladi.
   
7. 
   Soliq stavkasi va daromadlar o’rtasidagi nisbatga asoslanib, soliqlar odatda ‘rogressiv (o’sib boruvchi), ‘ro’orstional (mutanosib) va regressiv (kamayib boruvchi) soliqlarga bo’linadi.