Ўзбекистон республикаси олий ва махсус таълим вазирлиги

Пайвандлаш тури
: 

бириктирилаѐтган қисмларининг ўлчами ва шаклига;

пайванд бирикмада чокларнинг жойлашишига;

бириктирилаѐтган материалларнинг физик-қимѐвий хоссаларига;

жараѐнни механизациялаш ва автоматлаштириш имкониятларига 
қараб танланади. 
Пайванд бирикмаларнинг энг кўп қўлланиладиган тури учма-уч пайванд 
бирикмалар. Бу бирикмаларнинг юқори технологиклигини таъминлаш учун 
қуйидагиларга эътибор берилади: 
1)
юқори унумли, ишлаб чиқариш операциялари максимал равишда 
механизациялаштириш ва автоматлаштириш имкониятларини берадиган
технологик жараѐнларни қўллаш учун рационал (тўғри чизиқли, ҳалқа, 
доира, эллипс шаклли) пайванд бирикмалардан фойдаланиш лозим;
2)
қурилма ва мосламалардан фойдаланиш учун пайвандлаш жойлари 
очиқ, бемалол ета оладиган бўлиши керак. Шунинг учун деталлардаги чиқиб 
турадиган элементлари пайванд чоклардан энг ками 12–15 мм масофада 
бўлишини таъминлаш керак. Деталларнинг ички юзаларига тегишли 
маҳкамлаш мосламаларни ўрнатиш, ўқдошлигини таъминлаш, чок четларини 
бириктириш каби ишларни бажариш учун шу ички сиртлари ҳам очиқ 
бўлиши керак;
3)
кесиб ўтадиган ва ѐнма–ѐн жойлашган чокларни камайтириб, 
зўриқиш манбалар (қалин чиқиб турган қисмлар, тешиклар) дан чокларни 
узоқлаштириш керак; 
4)
пайвандланувчанлиги яхши бўлган материаллардан фойдаланиб, ҳар 
хил материалларни пайвандлаш учун пайванд симларни, термик ишлаш 
режимларини танлашга алоҳида эътибор берилади; 
5)
аниқ ўлчамли бирикмаларни пайвандлашдан олдин махсус 
маҳкамлаш қурилмаларга ўрнатиб, кейин қолдиқ зўриқишларни йўқотиш 
учун термик ишлашни белгилаш керак; 
6)
лоиҳалаш жараѐнида ишлаш шароитига, вазифасига, материалига, 
конструктив хусусиятларига кўра пайванд бирикманинг муҳимлигини ҳамда 
герметиклигига ва синаш усулларига қўйилган талабларини аниқлаш лозим.

---

81