Ўзбекистон Республикаси Олий ва махсус ўрта таълим вазирлиги олий ўқув юртларининг талабалари учун дарслик сифатида тавсия этган

53-расм.
Насадкали минора:
1- суюқликни сочиб
берувчи; 2-бино; 3-колосник панжараси; 4-насадка
(ҳалқалар)

Икки фазали гетероген системаларда, ҳар бир фаза идеал шароитда аралаштирилаётган бўлиши мумкин- идеал сиқиб чиқариш ва тўлиқ аралаштириш. Реакцияга кирувчи моддаларнинг ҳаракат йўналиши ҳар хил бўлиши мумкин. Реакцияга киришувчи моддалар идеал сиқиб чиқариш режимида бир томонлама (параллел), қарама – қарши(антипараллел) ва бир – бири билан кесишган ҳолда ҳаракат қилиши мумкин.
Энди Г – С ва Г – Қ системаларини кўриб чиқамиз. Гетероген система газ суюқ бўлганда Г – С ҳолдаги моддалар ўзаро таъсири кимё саноатида кўп ишлатилади. Бундай жараёнларга газларнинг абсорбцияси, десорбцияси, ҳайдаш, газ фазасида полимерланиш ва уларни суюқликка айланиш каби ҳолатлар киради. Гетероген Г – С жараёнларда реакция асосан суюқ фазада Г – С системасида мувозанат фаза қонуни билан фазаларда компонентларнинг тақсимланиш қонуни, кимёвий реакция мувозанат константаси билан ҳаракатланади. Абсорбция ва десорбция жараёнларини жадаллаштириш усуллари жараённи қайси майдонда диффузия ёки кинетик чегарада боришига боғлиқ бўлади. Агарда абсорбция кинетик областда борса, яъни кимёвий реакция билан боғлиқ бўлса, тезликни жадаллаштиришнинг асосий йўли, кимёвий реакциянинг тезлигини ошириш оддий усуллар орқали амалга оширилади, ҳароратни ошириш, босим, концентрация, катализатор ишлатиш.

54-расм. Барботажли реактор қурилмасининг схемаси: (а) қалпоқчали тарелка ва ички оқими бўлган; (б) элаксимон тарелкаси бўлган 1- қалпоқчали тарелка; 2-қуюлувчи қувур; 3-қалпоқча; 4-газ учун қувур; 5элаксимон тарелка(панжара); 6-оқим қуюлувчи тўсин

55 – Расм. Суюқликни сочиб берувчи минора. 1-бино; 2-суюқликни икки томонлама сочувчи; 3-суюқликни бир томонлама сочувчи

Г-С системалар учун қўлланиладиган реакторларга газ ва суюқ фазаларнинг ўзаро юза бўйича таъсирлашувини ошириш мақсадида насадкалар ўрнатилади (52- расм). Насадкалар ўлчови, кўриниши турлича бўлади: пўлат ёки сополдан тайёрланган халқачалар (узунлиги ва диаметри тенг бўлади: hxdқ100x100; 50x50; 25x25), спиралсимон, тақасимон, яссипараллель.
Газ суюқ системалар учун яна барботажли, суюқликни сачратиб берувчи, кўпикли ва бошқа реакторлар қўлланилади (53, 54, 55-расмлар).
Гетероген жараёнлар тезлигини кўпинча физик диффузион босқичлар аниқлайди. Диффузион майдондаги жараёнлар учун кинетик тенглама қуйидагича ифодаланади:
_k_газF(P_P*) (5.3)
Р – ютилган буғнинг порциал босими.
ёки _ k_cF(C_C*) (5.4)