Ўзбекистон Республикаси Олий ва махсус ўрта таълим вазирлиги олий ўқув юртларининг талабалари учун дарслик сифатида тавсия этган

Download 8,53 Mb. bet 47/155 Sana 09.04.2022 Hajmi 8,53 Mb. #540075

Bog'liq
01. kirish

Bu sahifa navigatsiya:

• 37–расм. Қайтмас реакциялар учун селективликнинг айланиш

36-расм. Кетма-кет келувчи реакцияларда оралиқ маҳсулот бўйича жараён селек- тивлиги: 1- идеал сиқиб чиқарувчи реакторда; 2-оқимли тўлиқ аралаштиргичли реакторда.

учун циклик схемадан фойдаланиш керак. Масалан, метанол ёки аммиак синтезида маҳсулотлар реактордан бир марта ўтганда айланиш даражаси жуда кичик бўлади (х қ 4%, x қ

14%). Жараён циклик ҳолатга ўтказилганда
реакцияга киришмаган маҳсулотлар қайтадан бошланғич оқимга қўшиб реакторга киритилади. Агар k₁  k₂ ҳолат бўлса, унда бир вақтнинг ўзида циклсиз юқори селективлик ва айланиш даражасига эришиш мумкин. Маҳсулот чиқиши (X) ва селективлик (S) реактор моделига боғлиқ. ИСР нинг элементар хажми учун (dv) модель реакция nА + … → mВ + …→ qD + … хажм ўзгармасдан кетса (n қ m қ q ), селективлик қуйидагича ифодаланади:
dC^{B S
B }_dCA (3.60)
Бу ердан
C_A
C^{B } ^SBdCA (3.61)
CA₀
ни топиш мумкин. В маҳсулотнинг чиқиши қуйидагича аниқланади:
_B  CCAB₀  C1A0 CCAA0 SBdCA  C1A0 0A SBd CA0 1A
1 A A
 C_A0 ^₀ S^B^C^A₀ d^A ^{ }₀ S^Bd^A (3.62)
Бундай боғлиқлик даврий ишловчи реакторларда ҳам амал қилинади. ОТАР да реагентлар концентрацияси қисқа вақт ичида доимий бўлиб қолиши сабабли
Х_А Х_{А ох} га тенг бўлади. Шунинг учун маҳсулот чиқиши, селективлик ва айланиш даражаси ўртасидаги (боғланиш) боғлиқлик қуйидаги тенглама кўринишида ифодаланади:
X _B  S_B  X _A (3.63)
Бу тенглама аралаштирувчи реакторнинг ҳохлаган элементар хажми учун мос келади. Селективликнинг айланиш даражасига боғлиқлиги В маҳсулотни максимал чиқиши учун оптимал реакторни танлаш имконини беради (36-расм). ИСР ёки даврий ишловчи ТАР дан маҳсулот чиқиши S_В нинг Х_А га боғлиқлик эгри чизиқ юзаси орқали топилади. Узлуксиз ишловчи ТАР да эса S_В·Х_А га тенг бўлган тўғри тўртбурчак юзаси орқали аниқланади.

37–расм. Қайтмас реакциялар учун селективликнинг айланиш

Download 8,53 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham: