Ўзбекистон Республикаси Олий ва махсус ўрта таълим вазирлиги олий ўқув юртларининг талабалари учун дарслик сифатида тавсия этган

5-§. Тўлиқ аралаштирувчи реакторлар каскади (ТАРК).
Моддаларнинг реакцияга киришиш даражасининг қийматига эришиш учун катта ҳажмдаги реактор керак бўлади. Бунинг учун кетма-кет ўрнатилган бир нечта реакторлардан фойдаланиш яхши натижани беради. Бунга худди ТАР каби барча параметрлар реактор ҳажм бўйича ҳар бир босқичда ўзгармас бўлиб қолади. Реакторларнинг кетма-кет ўрнатилиши реакторлар каскади деб аталади. (33расм).

33-расм. ТАРК схемаси.
Реакторлар каскадида реакцион аралашманинг таркиби бир аппаратдан иккичисига ўтганда ўзгариб боради (34-расм). Каскад сонини топиш учун кўпинча алгебраик ва график усулдан фойдаланилади.

34-расм. Дастлабки моддалар концентрациясининг ТАРК босқичида (а) ва ИСР да (б) ўзгариши.
Ҳисоблашнинг алгебраик усули ҳар бир каскад босқичи учун тузилган моддий баланс тенгламасидан келтириб чиқарилади. Қайтмас биринчи тартибли реакция учун биринчи босқич тенгламаси қуйидагича:
C_A0V_ар  C_A1V_ар  kC_A1 С_A1 (V_ар  k) (3.30)
бундан:
C^A0V^ар C^A0V^ар C^A0
C_A1  _{ } (3.31)

Vар  k Vар(1 k  ) 1 k V_ap
тенглама келиб чиқади.
Бу ерда: _-реакцион ҳажм; V_ар -аралашма сарфи.
Иккинчи босқичнинг моддий баланс тeнгламаси:
C_A1V_ар  C_A2V_ар  kC_A2 (3.32)
бундан:
C^A1 C^A0 (3.33)
C_A2  1  2
_{k (1 k)}
тенглама келиб чиқади.
Шундай қилиб, ҳар бир босқичнинг моддий баланс тенгламаси реакцион ҳажм бир хил ва ҳарорат домий бўлганда қуйидагича топилади:
C^A0 (3.34)
C_Am  (1 k)_m
Бу тенгламадан кетма-кет уланган реакторлар сонини топиш мумкин:

lg(C^A0 / C^Am ) (3.35)
m _
lg(1 k)
Агар реакция таркиби юқори бўлса, у ҳолда С_Аm ни С_АО орқали топиш учун график усулидан фойдаланади. График усул 35-расмда ифодаланган.