Ўзбекистон республикаси олий ўрта махсус таълим вазирлиги тошкент молия институти

 
9.3. Экспериментни ўтказиш 
Экспериментни ўтказиш - илмий тадқиқотнинг энг муҳим ва анча 
меҳнат талаб этадиган босқичидир. 
Экспериментлар 
тасдиқланган 
режа-дастур 
ва 
эксперимент 
методикасига мувофиқ ўтказилади. Тадқиқотчи экспериментга киришар экан, 
синовларни ўтказиш методикаси ва кетма-кетлигини тугал аниқлаши лозим. 
Экспериментал тадқиқотлар ўтказиш жараёнида қуйидаги бир қатор 
асосий қоидаларга риоя қилиш лозим: 
экспериментчи ўлчаш натижаларига субъектив таъсир кўрсатишга 
йўл қўймай, тадқиқ этилаётган жараён ёки объект параметрининг барча 
тавсифини виждонан қайд этиши лозим; 
экспериментчи эҳтиётсизликка йўл қўйиши мумкин эмас, чунки бу 
ҳол кўпинча катта хатоликларга ва натижаларни сохталаштиришга, оқибатда 
эса, экспериментларни такрорлашга олиб келади; 
экспериментчи албатта кузатиш ва ўлчаш дафтарини юритиши 
керак, уни тартибли ва ҳеч қандай тузатишларсиз тўлдириб бориш лозим; 

---

110 
эксперимент жараёнида уни бажарувчи ўлчаш воситалари ишини, 
улар тўғри кўрсатаётганлигини ва қурилма, жиҳоз, стенд ва ҳ.к.лар ишининг 
барқарорлигини ҳамда атроф муҳит ҳолатини мунтазам кузатиши, иш 
зонасига бегоналарни киритмаслиги шарт. 
экспериментчи ўлчов воситаларини, улар тўғрилигини назорат 
қилган ҳолда ишчи назоратни мунтазам ўтказиши керак; 
ўлчашларни ўтказиш билан бир вақтда тажрибани бажарувчи 
олинган натижаларни мунтазам равишда дастлабки ишлаб чиқиш ва таҳлил 
қилишдан ўтказиши лозим. Бу тадқиқ этилаётган жараённи назорат қилиш, 
экспериментни 
тўғрилаш, 
методикани 
яхшилаш 
ва 
эксперимент 
самарадорлигини оширишга имкон беради; 
экспериментчи техника хавфсизлиги, саноат санитарияси ва 
ёнғинни олдини олиш бўйича йўриқномаларнинг талабларига амал қилиши 
лозим. 
Юқорида қайд этилган барча қоидаларга айниқса ишлаб чиқариш 
экспериментини ўтказаётган ҳолларда амал қилиш керак.