Zbekiston respublikasi navoiy kon-metallurgiya kombinati

Nazariy ma`lumotlar
Ikkita sirtning o`zaro kesishish chizig`ini qurish uchun, ikki sirtga ta`luqli bo`lgan umumiy nuqtalar (tayanch, yoki aniqlovchi ketma-ket topiladi va ushbu topilgan nuqtalar silliq tutashtirilib kesishish chizig`i quriladi (yasaladi).
Yordamchi kesuvchi tekisliklar dastasi usuli.
Ixtiyoriy kesishish chizig`I nuqtalarini qurish (yasash) uchun quyidagi amallar bajariladi:

1. 
   Yordamchi kesuvchi tekisliklar o`tkaziladi;
   
2. 
   Ushbu tekisliklarni har bir sirt bilan kesishish chiziqlari quriladi (yasaladi);
   
3. 
   Qurilgan chiziqlarni o`zaro kesishish nuqtalarini qurish orqali izlangan nuqtalar aniqlanadi.
   

Ushbu nuqtalar quyidagilardir:
1) bir yoqi har ikkala sirtning proeksiyalari kontur chiziqlaridagi, masalan, konus yoki silindrning chetki aniqlovchi chiziqlaridagi, sirtlardan biri shar bo`lgan hollarda bosh meridian va ekvatorlari bilan kesishgan, hamda kesishish chizig`ining ko`rinadigan va ko`rinmaydigan qismlarining chegaraviy nuqtalari;
2) «Chegaraviy nuqtalar» - o`ng va chapki, kesim chizig`idagi «eng yuqori» va «eng pastki», ya`ni proeksiya tekisligiga nisbatan eng yuqorida va pastda joylashgan nuqtalar.
Kesishish chizig`ining qolgan nuqtalari oraliq va tasodifiy nuqtalar deyiladi.
Kursatma.
Barcha tanlangan kesuvchi tekisliklar dastasi hususiy vaziyatda (biror bir proeksiyasi proeksiya o`qlariga parallel vaziyatda) bo`lgani ma`qul: gorizantal yoki frontal yoki bir vaqtning o`zida gorizantal va frontal proeksiyalovchi tekisliklarni olish ham mumkin. Kesuvchi tekisliklarni tanlashda ushbu tekisliklar sirtlarni kesganda ular kesimi proeksiyalari oddiy figurali bo`lishi: To`g`ri chiziq yoki doiradan iborat bo`lsa maqsadga muvofiq bo`ladi.
Misol: Yarim shar bilan to`g`ri silindrning o`zaro kesishish chizig`i qurilsin. (30-rasm).

30-rasm

Masala echimi algoritmi: Н tekislikka parallel bo`lgan yordamchi S<sub>1</sub>,S<sub>2</sub>..S<sub>n</sub> kesuvchi tekisliklar dastasini o`tkazamiz. Ushbu tekisliklar har ikkala sirtni kesib o`tadi va kesimda doiralar hosil qiladi.
Tekisliklar dastasini kesishish nuqtalarini (1 ,1 ),(2 ,2 )..(n ,n ) topamiz. Shundan keyin xarakterli nuqtalar: pastki ( ,  ) va yuqorigi ( ,  ) (chizmaga qaralsin) topiladi. Bu nuqtalarni silliq tutashtirish orqali kesim chig`ini quramiz.
Ushbu misolda, V tekislikka parallel bo`lgan yordamchi kesuvchi tekisliklar dastasidan ham foydalanish mumkin.