Zbekiston respublikasi navoiy kon-metallurgiya kombinati

Konsentrik sferalar usuli.
Masalalarni konsentrik sferalar usulidan foydalanib echishda qo`yidagi shartlarni bajarishga to`g`ri keladi:
- ikkala sirt ham aylanish sirti bo`lishi talab qilinadi;
- ular o`qlari o`zaro kesishgan bo`lish talab qilinadi;
- har bir o`q birorta proeksiya tekisligiga parallel bo`lishi talab etiladi.
Sirtlar o`qlarini kesishish nuqtasidan markaz hosil qilib iztiyoriy radiusda sferalar o`tkaziladi. Ushbu sferalar ikkala sirtlarni doiralar bo`yicha kesib o`tadi.
Kerakli miqdordagi sferalar o`tkazish orqali yetarli miqdordagi kesishish nuqtalari topilib sirtlarning kesishish chizig`i quriladi va kesim chizig`ining ko`rinadigan va ko`rinmaydigan qismlari tegishli chiziqlar bilan chiziladi, chizmaga tegishli chiziqlar tanlash orqali unga sayqal beriladi.

Misol: Ikkita kesik konusning o`zaro kesishish chizig`i qurilsin? (31-rasm).

Masala echimi algoritmi:
Masala chizma varaqasining o`ngi yarmida bajariladi, variantga ta`luqli tasvirlar 5-jadvaldan chizib olinadi. Tasvirlarda o`lchamlar quyish shart emas.

31-rasm
Ushbu masalada ikkala sirt uchun umumiy bo`lgan nuqtalarning frontal proeksiyalari sirtlar o`qlarining kesishish nuqtasi О” markaz qilinib olib ixtiyoriy radiuslar bo`yicha sferalar o`tkazish aniqlanadi. 1nuqtani naiqlash uchun r radiusli sfera o`tkazamiz: konuslarni doira bo`yicha kesib o`tib, uning frontal proeksiyasi (abcd) to`g`ri chiziq kesmalarining proeksiyalari formasida bo`ladi. Ushbu kesmalarni kesishish nuqtalari orqali kesimning frontal proeksiyasi kelib chiqadi. Ushbu nuqtalardan foydalanib yordamchi yasovchilarni doira shaklida gorizantal tekislikda yasab kesishish chizig`i nuqtalari gorizantal proeksiyalari ushbu doiralarda quriladi. Xuddi shu yunalishda bir nechta turli xil radiusli sferalar o`tkazib kesim chizig`ining qolgan nuqtalari proeksiyalari aniqlanadi. Topilgan barcha nuqtalar bir-biri bilan silliq tutashtirilib sirtlarning o`zaro kesishish egri chizig`i quriladi (yasaladi).

32-rasmda. Chizma varaqasida na`muna tariqasida bajarilgan masalalarni joylashtirish tartibi keltirilgan.

	ASOSIY YOZUV
		32-rasm