Ўзбекистон республикаси мудофаа вазирлиги

20-Расм. Илашма юритмаси бош цилиндри:
1- киритувчи клапан; 2-чиқарувчи клапан; 3 ва 23 пружиналар; 4 ва 6 -манжетлар; 5 ва 19-шайбалар; 7-тиргак шайба; 8-тиргак ҳалқа; 9 ва 14-қистиргичлар; 10-тиқин; 11-тиқин қопқоғи; 12-зичловчи ҳалқа; 13-цилиндр қопқоғи; 15-фильтр сеткаси; 16-уловчи стержень; 17-контргайка; 18-ҳимоя кожух; 20-қобиқ; 21-туртувчи; 22-поршень; 24-уловчи муфта; 25-қувур; а– компенсацион туйник; б – ўтказувчи туйник; в – поршендаги туйник

Тепки 18 босилганда туртувчи 21, қайтарувчи пружина 23 қисиб поршенни 22 силжитади.

Силжитаётиб поршень манжета 4 билан компенсацион туйникни ёпади ва бош цилиндрдаги ишчи суюқликни қувурлар орқали ишчи цилиндрга 11 босим билан жўнатади.
Бу вақтда тепки ўқи, тепки билан биргаликда айланиб серво- пружинани нейтрал ҳолатдан ўтказади, сервопружина ўз навбатида поршенга 22 ва гидротизим суюқлигига қўшимча куч ҳосил қилади. Суюқлик босим остида ишчи цилиндр поршенини 9 силжитади ва туртувчи 15 ёрдамида илашма ўчириш вилкаси ричагини босади.



21-Расм. Илашма юритмаси ишчи цилиндри

1-турткич; 2-втулка; 3 ва 6-тортувчи ҳалқалар; 4-ҳимоя кожух; 5-тиргак ҳалқа; 7-зичловчи ҳалқа; 8-манжет; 9-поршень; 10-цилиндр қобиғи; 11-клапан; 12-қаопоқча; 13-қувур; 14-гайка; 15-штуцер; 16-қистирма

Вилка 13 (21-расм) муфтани 12 подшипниги 10 билан юргизади. Подшипник тиргак ҳалқа 14 орқали тортувчи ричагларни 6 босади. Сиқувчи диск 4 етакланувчи дискдан 1 ажралади. Бу билан бир вақтда ўрта диск 2 автоматик равишда ўрнатувчи механизм 28 ёрдамида ўрта ҳолатни эгаллайди. Натижада двигателдаги айланма ҳаракат, узатмалар қутисининг бирламчи валига узатилишидан тўхтайди. Илашма ўчирилган.

Тепки қўйиб юборилганда илашма пружиналари 16 ва 23, пружиналар 9 ва 23 таъсирида илашма ўчириш юритмасининг барча деталлари аввалги ҳолатига қайтади, ишчи цилиндрдаги суюқлик бош цилиндрга қайтади. Бош цилиндр поршени орқа ҳолатга қайтади ва бу билан туртгичига 24 таъсир ўтказиб тепкини ўқи билан айлантириб сервопружинани 5 нейтраль ҳолатдан чиқаради. Сервопружина тепкини аввалги ҳолатига келтириб, туртгич ва поршень ўртасида 0,5-1 мм оралиқ масофа бўлишини таъминлайди.
Узатмалар қутиси

Узатмалар қутиси трансмиссияда айланишлар сони ўзгартириш, етакловчи ғилдираклар ва сувда ҳаракатлантиргичда тортиш кучларини ошириш, ҳамда двигателни режимлари ўзгариши билан машинани ҳар хил тезликларда ҳаракатланишини таъминлаш учун хизмат қилади.

Узатмалар қутиси, яна машинани орқага юришини ва двигателни трансмиссиядан ўзиб туришини таъминлайди.
Машинада механикли, беш поғонали уч йўлли узатмалар қутиси ўрнатилган.
Узатмалар қутисининг тузилиши

Узатмалар қутиси – мой картерни чап томонидаги тиқиндан қўйилади. Мойнинг сатхини текшириш учун тиқинда мой кўрсаткичи 51 (расм 8.6) жойлаштирилган.

Картернинг паст қисмида тўкиш тиқинлари 41 ва 55 ўрнатилган. Тиқинга 55 механик заррачаларни ушлаб қолиш учун магнит қотирилган.
Картерни 43 икки ёнбошида чоклар бор, улардан бирига мойсовутгич 17, иккинчи люкга эса сувда ҳаракатлантиргич юритмаси кардан валининг ролик таянчи ўрнатилган.
Узатмалар қутиси мойини совутиш учун мой совутгич ўрнатилган. Мой совутгич радиаторли ва қовурғасимон қобиғли 4 (расм 8.7) бўлиб, уларни ичида мой ва сув каналлари магистрали бажарилган. Мой совутгичга орқа ҳаракат шестернаси мойни мой магистралига 3 ўтказади. Мой қобиқ 4 канали орқали ўтиб, иссиқлигини алюмин қобиғга ўтказади. Совутилган мой қувур 5 орқали узатмалар қутисига қайтади.



22-Рас. Узатмалар қутиси

1-шток; 2- ричаг; 3-тиргак болт; 4 ва 31-фланецлар; 5 ва 59- таотницалар; 6 ва 24- манжетлар; 7- илашма ўчириш муфтасига мой келтириш шланги; 8-қалпоқ; 9- юқори қопқоқ қистирмаси; 10-узатмалар қутиси юқори қопқоғи; 11-шток таянч қобиғи; 12- шарли таянч қопқоғи; 13- сферик таянч; 14-роликли подшипник; 15-оралиқ втулка; 16- орқа ҳаракат шестерналар блоги;17- мойсовутгич; 18-қистирма; 19-тиргак шайба; 20- болтштифти билан; 21-орқа ҳаракат шестерналар блоки ўқи; 23-иккиламчи вал подшипниги қопқоғи қистирмаси; 24- етакланувчи вал олдинги подшипниги қопқоғи; 25- ростловчи қистирмалар; 26- кирувчи втулка; 28 – шайба; 29-фланецни қотириш гайкаси; 30- иккиламчи вал; 32- иккиламчи вал олдинги шарикли подшипник; 33-тиргак ҳалқа; 34-оралиқ вал олдинги подшипниги уяси; 35 35- сферик роликли подшипник; 36- роликли подшипник қопқоғи; 37- тиргак планка; 39- оралиқ вал олдинги подшипник қопқоғи қистирмаси; 40-оралиқ вал олдинги подшипниги ини қистирмаси;41- мой тўкиш туйнуги; 42-оралиқ вал; 43-узатмалар қутиси картери; 44- оралиқ вал подшипниги қопқоғи қотирмаси; 45- оралиқ вал подшипниги қопқоғи; 46- илашма картери; 47- илашма ўчириш вилкаси; 48 -илашма ўчириш вилкаси вали; 49- илашма ўчириш муфтаси 50- бирламчи вал; 51- мой сатхини кўрсаткичи; 52-зичловчи шайба; 53-қувур; 54-мой совутгични қотириш болти; 55-магнитли тиқин; 56-зичловчи қистирма; 57-оралиқ таянчи кронштейни қотириш болти; 58 –кронштейн; а-зичловчи ўрнатиш учун (ариқча).