Zbekiston respublikasi milliy gvardiyasi harbiy-texnik instituti

Mazdak ta‘limoti
Yuzaga kelgan. U eramizning V-VI asrlarida 
keng tarqalgan edi. Uning asoschisi Mazdak (470-529 yillar) bo‗lgan. Mazdak va uning 
maslakdoshlari o‗z qarashlarida halq ommasiga suyangan. Xalqning ozodlik, erkinlik, hurlik yo‗lida 
olib borgan harakatlariga rahnamolik qilgani uchun tez fursatda ularning maslakdoshlari, izdoshlari 
ko‗payib ketgan. Mazdakiylik ijtimoiy tengsizlikni bartaraf etish yo‗lida kurashga da‘vat etuvchi 
mafkura sifatida xizmat qilgan. Unda asosiy yovuzlik-boylikka hirs qo‗yish va o‗ta kambag‗allik 
qoralanadi. Bu insonparvar harakatdan cho‗chigan shoh Mazdakni turli hiylalar bilan o‗limga 
mahkum etadi. Mazdakiylar harakati, eramizning VI asrida bostirilganiga qaramay, turli 
mamlakatlarda muayyan darajada davom etgan. O‗rta Osiyoda Muqanna, Ozarbayjonda Bobak 
boshliq dehqonlar va shahar kambag‗allarining zulmga qarshi kurashlari bunga misol bo‗ladi. 
Markaziy Osiyoda vujudga kelgan qadimgi falsafiy ta‘limotlar, ular ilgari surgan g‗oyalar 
bugungi kunda ham muhim ahamiyatiga ega. Sanab o‗tilgan qadimgi diniy-falsafiy ta‘limotlar, 
ya‘ni zardo‗shtiylik, uning bosh kitobi — «Avesto», Moniy ta‘limoti, «Moniy yozuvi», mazdakiylik 
harakati jamiyatda adolat, erkinlik, teng huquqlilik tamoyillarini qaror toptirishiga da‘vat etgan. 
Vatan ozodligi yo‗lida jon fido etgan Muqanna boshchiligidagi harakat nafaqat O‗rta Osiyoda, balki 
jahonning boshqa o‗lkalarida ham aks-sado bergan. Vatanimizning o‗sha davrda shakllangan va 
rivojlangan boy madaniyati, milliy ma‘naviyatimiz, falsafamiz jahon sivilizatsiyasiga katta ta‘sir 
ko‗rsatgan. 

---

71