Zbekiston respublikasi milliy gvardiyasi harbiy-texnik instituti



Download 4,31 Mb.
Pdf ko'rish
bet518/665
Sana02.02.2022
Hajmi4,31 Mb.
#425111
1   ...   514   515   516   517   518   519   520   521   ...   665
Bog'liq
falsafa etika va estetika mantiq (1)

Ilmiy induksiya metodlari 
O„xshashlik metodi
. Unda urganilayotgan hodisaning sababi xakidagi xulosa Shu hodisaning 
bir kancha kuzatilayotgan hollarini solishtirish, ularning o‗xshash tomonnini aniqlash asosida xosil 
kilinadi. Masalan, kimyoviy tarkibi, zichligi, ogirligi, kattaligi turlicha bo‗lgan mayatniklar uzunlgi 
bar xil sterjenlarga – ilgaklarga ilintirib, harakatga keltirilganda, bir xil tebranish davriga ega 
bo‗lgan. Bunda hodisaning vujudga kelishi kuzatilyotgan barcha hollarida undan avval kelayotgan 
holatlarning fakat bittasigina takrorlanadi. Ana Shunga tayanib, mazkur takirorlanuvchi holat 
kuzatilayotgan hodisaning vujudga kelishining sababi bo‗lsa kerak, degan tarzda ehtimoliy xulosa 
chiqariladi. 
O‗xshashlik metodi bo‗yicha muhokama yuritish sxemasi quyidagi ko‗rinishga ega: 
Hollar 
Hodisa vujudga kelishidan avval mavjud bo‗lgan 
holatlar 
Hodisa 



ABC 
DEV 
VSD 



Ehtimol, V holat d hodisaning sababidir. 
Demak, o‗xshashlik metodining mohiyatini quyidagicha ifodalasa bo‗ladi:
Agar hodisaning kuzatilayotgan hollari uchun fakat bitta holatgina umumiy bo‗lsa, ana Shu 
holat mazkur hodisaning sababidir. 
Tafovut metodi
. Bu metod fakat ikkita hol – hodisaning vujudga kelgan va kelmagan hollarini 
takkoslash asosida hodisaning sababini aniqlash usuli bo‗lib, unda mavjud hollar bir – biridan fakat 
bitta holat bilan farq qiladi: birida u yuk, ikkinchisida – bor va fakat anaShu holat bor holdagina 
hodisa Yuzaga keladi. Ana Shuning uchun ham mazkur holat kuzatilayotgan hodisaning sababi 
bo‗lsa kerak, deb taxmin kilinadi, ya‘ni ehtimoliy xulosa xosil kilinadi. Uning sxemasi quyidagicha:
Hollar 
Hodisa vujudga kelihdan avval mavduj bo‗lgan holatlar 
Hodisa 


ASD 
AVSD 


Ehtimol, V holat d hodisa sababidir. 
Tafovut metodidan bilishning turli xil sohalarida keng foydalaniladi. Masalan, yaxshi 
ishlayotgan va yaxshi ishlamayotgan korxonalar solishtirilib, korxonaning yaxshi ishlamasligi 
sababi aniqlanadi. Meditsinada esa ikki xayvonlar guruxi – eksperiment o‗tkazilayotgan va nazorat 


317 
kiluvchi guruxlar kiyos kilinib, eksperimet o‗tkazilayotgan guruxda sinalgan pereparatning 
samaradorlik darajasi aniqlanishi mumkin. Bunda har ikkala gurux bir xil sharoitda saklanib ( A, S, 
D), eksperiment davomida bittasiga V holati kushiladi. Bu esa avvalgi holda yukbo‗lgan d 
hodisaning vujudga kelishiga sababchi bo‗ladi. Ana Shunga asoslanib, « V holati d hodisasi sababi 
bo‗lishi mumkin » degan xulosaga kelinadi.
Demak, tafovut metodiga muvofik, 
hodisa vujudga kelayotgan va vujudga kelmayotgan 
hollar ulrdan avval kelayotgan holatlarning bittasidagina farq qilib, kolgandlarida o‗xshash 
bo‗lsa, ana Shu bitta holat kuzatilayotgan hodisaning sababidir. 

Download 4,31 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   514   515   516   517   518   519   520   521   ...   665




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish