Zbekiston respublikasi milliy gvardiyasi harbiy-texnik instituti

Jonli narsalarning o‗ziga xos xususiyatlari.
Hozirgi ilmiy tasavvurlar har qanday jonli 
organizmni ochiq tipdagi o‗z-o‗zini tashkil etuvchi, ya‘ni atrof muhit bilan moddalar, energiya va 
axborot almashinuvini amalga oshiruvchi tizim sifatida tavsiflash imkonini beradi. Jonli 
narsalarning yana bir o‗ziga xos belgisi Shundaki, ular ko‗payish qobiliyatiga ega. Barcha jonsiz 
narsalardan farqli o‗laroq, faqat jonli organizmlargina o‗ziga o‗xshash organizmlarni yaratishi, 
sirtdan o‗sish va hayotni quvvatlash uchun zarur moddalarni olib, o‗z faoliyati chiqindilarini atrof 
muhitga chiqarib, o‗sishi, rivojlanishi mumkin. Boshqacha aytganda, jonli organizmlar borlig‗i 
funksionaldir, u jarayon sifatida Yuz beradi, ya‘ni muayyan jonli narsa mavjud bo‗ladi yoki, u 
faoliyat ko‗rsatayotgani uchun ham unda hayot mavjud bo‗ladi. Bundan tashqari, jonli organizmlar 
mavjudligi uchun tegishli va mutlaqo muayyan fizik va kimyoviy muhit talab etiladi, zero ularning 
hayot faoliyati faqat muayyan sharoitda: joiz harorat, havo, namlik, oziq va Shu kabilar mavjud 
bo‗lgan holda Yuz berishi mumkin.
Qayd etilgan omillar aniq va ularni tekshirish mumkin bo‗lsa-da, jonli va jonsiz narsalar 
o‗rtasida uzil-kesil chegara o‗tkazish oson ish emas. Masalan, virusli zarralar jonli organizm 
hujayralaridan tashqarida moddalar almashinuvini amalga oshirmaydi, ko‗paymaydi va h.k. Bu 
ayrim olimlar ularni jonli narsalar qatoriga, ayrimlarning esa – jonsiz narsalar dunyosiga kiritishiga 
asos bo‗ladi. CHuqurlikda muzlatilgan taqdirda quritilgan urug‗lar yoki o‗ta sodda organizmlarda 
ham yashash jarayonlari nomuayyan vaqtga to‗xtaydi, ammo ular avvalgi (normal) sharoitga 
qaytarilgach, mazkur jarayonlar tiklanadi.
Xulosalar.
Borliq bizning mavjudligimiz asosi, notirik, tirik tabiatning yashash usulidir. 
Borliq yo‗qdan bor bo‗lmaydi bordan yo‗q bo‗lmaydi. Dunyodagi barcha narsalar biri 
ikkinchisining mavjudligini taqozo qiladi.