Ўзбекистон Республикаси Марказий банки

кредитлаш сиёсати чекланишини, кредитлар бўйича имтиёзлар 
фоиз компенсациялари шаклида берилишини, пул-кредит чоралари 
ва макропруденциал инструментларни самарали қўллашни тақозо 
этади. Кредит сиёсати қатъийлаштирилишининг иқтисодий фаоликка 
бўлган пасайтирувчи таъсири иқтисодиётда солиқ юки қисқариши ва 
рақобат муҳити яхшиланиши ҳисобига минималлаштирилади.
Келгуси йилларда қатъий пул-кредит шароитлари доирасида 
кредитларнинг 
ўсишини 
тартибга 
солишда 
пул-кредит 
инструментлари орқали пулнинг нархига таъсир қилиш ҳамда нархга 
асосланмаган тартибга солиш механизмларидан фойдаланиб 
борилади. Бунда Марказий банк томонидан кредитлаш жараёнларига 
таъсир этишнинг асосий инструментлари бўлган фоиз сиёсати ва 
пруденциал назорат чоралари қатъийлаштириб борилади.
2019 йилдан бошлаб Марказий банкнинг асосий фоиз ставкаси 
ва фоиз коридорининг амалиётга жорий этилиши фоиз сиёсати 
таъсирчанлигини оширишга хизмат қилади. Асосий сценарийда фоиз 
ставкасини ўзгартириш инфляциянинг прогноз кўрсаткичларидан 
келиб чиқиб амалга оширилади. Ушбу сценарийда банк тизимида 
ликвидлиликнинг кескин дефицити юзага келиши кўзда тутилмаяпти.
Пул-кредит операцияларини амалга оширишда асосий эътибор 
банк тизимидаги ликвидлилик даражасини банклараро пул 
бозоридаги 
реал 
фоиз ставкаларининг 
мусбат 
бўлишини 
таъминлайдиган даражада ушлаб туришга қаратилади. 
Ривожланаётган давлатларда реал фоиз ставкаларининг 
мувозанатлашган даражаси 2–2,5 фоиз бандни ташкил этади. 
Мамлакатимизда инфляцион таргетлашга ўтиш даврида инфляцион 
кутилмалар ва инфляция даражасини пасайтириш учун реал фоиз 
ставкаларининг нисбатан юқори бўлиши муҳим аҳамиятга эга.

---

97 
Банк тизими учун ликвидлиликнинг мақбул даражаси 
Банк тизими ликвидлилигининг фақатгина автоном омиллар ҳисобига 
шаклланиши инобатга олинганда кейинги йилларда катта эҳтимоллик билан 
таркибий профицит бўлиши кутилмоқда. 
Ўтган даврлар тажрибасига таянган ҳолда шуни таъкидлаш жоизки, банк 
тизимида ликвидлилик миқдори 4–4,5 трлн. сўмдан паст бўлиши кўплаб 
тижорат банклари томонидан Марказий банк кредитларига бўлган талабнинг 
пайдо бўлишига олиб келган. Банк тизимида ликвидлилик қолдиғининг ушбу 
миқдордан кам бўлиши ликвидлилик дефицити юзага келиши мумкинлигини 
англатади.
Бундан ташқари, ликвидлилик мақбул даражасини тижорат банкларининг 
Марказий банкдаги вакиллик ҳисобварақлари қолдиқлари, Марказий банкнинг 
қайта молиялаш ставкаси ҳамда банклараро пул бозорида жалб қилинган 
ресурс учун харажатлар миқдорларини моделлаштириш орқали аниқлаш 
бўйича ўтказилган таҳлиллар 2019 йилда банк тизими учун мақбул бўлган 
ликвидлилик миқдори 3,5–4,5 трлн. сўм атрофида бўлиши мумкинлигини 
кўрсатди. Лекин бу кўрсаткич пул бозорининг ривожланиб бориши билан 
ўзгариб туриши мумкин.
Таҳлил натижаларига кўра, 2017 йилнинг июнь-июль ойларида банк 
тизимида таркибий дефицит кузатилиб, банклар томонидан Марказий банкнинг 
кредитларига бўлган талаб пайдо бўлган. Кейинги даврларда банк тизимида 
таркибий профицит шаклланиши кузатилиб, пул-кредит сиёсати шароитларини 
енгиллаштирди.