Ўзбекистон Республикаси Марказий банки

Қисқа ва узоқ муддатли маблағлар 
 
фоизда, ойлик ўзгариш 
 
Манба: Марказий банк ҳисоб-китоблари.
Жорий 
йил 
сентябрь 
ойидан 
пул-кредит 
сиёсати 
қатъийлаштирилиши иқтисодиётда ижобий реал фоиз ставкалари 
шаклланишига имкон яратди ва мос равишда иқтисодиётда узоқ 
муддатли маблағлар (жамғармалар) ҳажми ортишига олиб келди. Бу, 
ўз навбатида, ўрта муддатли истиқболда молиявий воситачиларнинг 
узоқ муддатли лойиҳаларни молиялаштиришга имкониятлари ортиши 
ҳисобига иқтисодиётда инвестицион талабни вужудга келтириши 
кутилмоқда.
2.3. Инфляцион кутилмалар таҳлили 
Иқтисодиётдаги нархлар даражасига таъсир кўрсатувчи асосий 
омиллардан бири инфляцион кутилмалар ҳисобланади.
Инфляцион 
кутилмалар 
аҳоли 
ва 
тадбиркорлик 
субъектларининг келгусидаги нархлар даражаси бўйича фаразлари 
бўлиб, улар томонидан иқтисодий қарорлар қабул қилинишида муҳим 
аҳамият касб этади. Инфляцион кутилмалар асосида ишлаб 
чиқарувчилар ва истеъмолчилар ўзларининг келгусидаги молиявий 
режаларини ва нарх-наво сиёсатини шакллантирадилар.
Ишлаб чиқарувчиларнинг инфляцион кутилмалари инфляцияга 
таклиф нуқтаи назаридан таъсир кўрсатади. Кутилмалар ошган 
ҳолда, ишлаб чиқарувчилар келажакда нархларнинг ошиши ҳисобига 

---

34 
кутилаётган қўшимча нархларни ўз маҳсулотларининг жорий 
нархларига 
қўшиб 
қўядилар. Истеъмолчиларнинг 
инфляцион 
кутилмалари эса талаб динамикасига таъсир кўрсатади. Аҳолининг 
инфляцион кутилмалари ошган шароитда истеъмолчилар келгусида 
нархлар ўсиши тезлашиб кетишидан хавфсираб, келажак учун 
товарларни кўпроқ сотиб ола бошлайдилар, бу эса талабни ошириб 
жорий нарх-навонинг ўсишига олиб келади. 
Бундан ташқари, инфляцион кутилмалар иқтисодиётдаги 
тадбиркорлик ва инвестицион фаолликка, кредитлаш ва жамғариш 
кайфиятларига, фоиз ставкаларига ва бошқа иқтисодий жараёнларга 
ўз таъсирини кўрсатади. 
Шу боис, инфляцион кутилмаларни ўрганиб бориш ва унга 
таъсир кўрсатиш пул-кредит сиёсатини самарали амалга оширишда 
муҳим роль ўйнайди. Шунингдек, аҳоли ва тадбиркорлик 
субъектларининг инфляцион кутилмалари асоссиз шаклланишининг 
олдини олиш мақсадида Марказий банк коммуникация каналлари 
орқали ўзи олиб бораётган пул-кредит сиёсати шаффофлигига ва 
очиқлигига, иқтисодиётда рўй бераётган жараёнлар таҳлилини 
ёритишга алоҳида эътибор қаратмоқда.
Хусусан, 
пресс-релизлар, 
шарҳлар, 
ахборот-таҳлилий 
маълумотлар, прогнозлар, интервью ва баёнотлар орқали Марказий 
банк қабул қилган қарорларига тушунтиришлар бериб боради ҳамда 
иқтисодиётдаги ҳолат ва инфляцион жараёнларнинг ривожланишига 
ўз нуқтаи назарини билдиради, бу эса аҳоли ва корхоналарнинг 
кутилмаларини ойдинлаштиришга ёрдам беради. 
Шу билан бирга, коммуникация каналларининг инфляцион 
кутилмаларга таъсирчанлигини ошириш – олиб борилаётган пул-
кредит сиёсатига бўлган ишончни изчиллик билан мустаҳкамлаб 
бориш ҳамда аҳоли ва тадбиркорлик субъектларининг молиявий 
саводхонлигини ошириб боришни тақозо этади. 
Иқтисодиётдаги инфляцион кутилмаларни баҳолаш ва уларга 
таъсир қилувчи омилларни аниқлаш мақсадида 2018 йил бошидан 
бошлаб Марказий банк мамлакат бўйлаб аҳоли ва тадбиркорлик 
субъектлари орасида мунтазам сўров ўтказилиши амалиётини жорий 
этди. Ушбу сўровлар давомида аҳоли ва тадбиркорлик субъектлари 
томонидан сезилаётган инфляция даражасига, унга таъсир қилувчи 

---

35 
омиллар, келгуси давр учун инфляцион кутилмалар ва истеъмол 
кайфиятига баҳо берилади. 
2018 йил январь-сентябрь ойларида олиб борилган сўровлар 
натижаларига кўра, ушбу даврда инфляцион кутилмаларда 
сезиларли ўзгаришлар кузатилди. 2017 йил охирида кескин 
жадаллашган инфляция суръатлари 2018 йил январидан бошлаб 
секинлаша бошлади, бу эса жорий йилнинг биринчи чорагида 
инфляцион кутилмаларга ижобий таъсир кўрсатди.
2.3.1-
расм