Ўзбекистон республикaси иқтисодий тaрaқҚиёт

KORXONADA MAHSULOT SIFATI MENEDJMENTINI BOSHQARISH 
SAMARADORLIGINI OSHIRISH 
Namazov X. 
–
 OBM tinglovchisi
 
Sifat menejmenti tizimi bu ma'lum bir sifat siyosatini amalga oshirishni 
ta'minlaydigan tashkiliy tuzilma, vazifalar, usullar, jarayonlar va manbalar to'plamidir. 
Sifat menejmenti, mohiyatan, boshqaruv tizimining o'zaro bog'liqligi - vaqt, xarajatlar, 
xodimlarni boshqarish kabi ko'rsatkichlarga o'xshashdir. 
Sifat menejmenti tizimining asosiy maqsadi korxonaning barcha bo'linmalarining 
ish sifatini, shuningdek ularning o'zaro ta'sirini ta'minlashdir. Sifatga intilish 
kompaniya 
strategiyasining 
ustuvor 
yo'nalishi 
hisoblanadi. 
Sifat 
- 
bu 
raqobatbardoshlikning ajralmas qismi bo'lib, bu bozor iqtisodiyotining hal qiluvchi 
omilidi. 
Sifat menejmenti tizimining samaradorligini aniqlash uchun ko'plab 
yondashuvlardan foydalanish mumkin. Ushbu yondashuvlarni ikki yo'nalishda 
tasniflash mumkin: ma'muriy va iqtisodiy. 
Sifatni boshqarish bo'yicha ma'muriy yondashuv mos keladigan ob'ektning sifat 
parametrlarini 100% gacha bo'lgan darajada majburiy oshirishni nazarda tutadi. 
Korxona tomonidan ishlab chiqarilgan mahsulotlar uchun ushbu yondashuv quyidagi 
konsolidatsiyalangan protseduralarni amalga oshirishni o'z ichiga oladi: 
- tegishli mahsulotning butun aylanishi alohida bosqichlarga bo'linadi (marketing 
tadqiqotlari bosqichi, ishlab chiqarish bosqichi, amalga oshirish bosqichi, 
ekspluatatsiya (iste'mol) bosqichi va yo'q qilish bosqichi), ularning har biri uchun 
ma'lum og'ishlar (nuqsonlar) paydo bo'lishiga yordam beradigan asosiy bosqichlar va 
omillar aniqlanadi ; 
- yuzaga keladigan nuqsonlarning butun majmuasi alohida darajalar va guruhlar 
bo'yicha tuzilgan; 
- mumkin bo'lgan nuqsonlarning har bir guruhi uchun ularni oldini olish va 
natijada olingan sifat darajasini 100% ga yetkazish bo'yicha chora-tadbirlar kompleksi 
ishlab chiqilgan. 

---

850 
Sifatni boshqarish muammolariga iqtisodiy yondoshish iqtisodiy ratsionallik 
pozitsiyalariga asoslanadi. Ushbu yondashuv bilan nuqsonlarning paydo bo'lishiga yo'l 
qo'ymaslik bo'yicha ishlar ma'muriy usul bilan bir xil tarzda amalga oshiriladi, ammo 
bu holda hisoblangan sifat darajasi 100% darajasida o'zgarmagan holda o'rnatiladi, 
lekin bunga erishish uchun zarur bo'lgan iqtisodiy xarajatlarning miqdoriga bog'liq 
bo'ladi. 
Sifat mijozlar ehtiyojini qondirishga asoslangan. Sifat menejmenti tizimining 
samaradorligini aniqlash uchun sifat ko'rsatkichlarini tahlil qilish kerak. Mahsulot 
sifati ko'rsatkichlari tahlil qilinib, haqiqiy ma'lumotlar oldingi hisobot davrlari bilan 
taqqoslanadi. Siz quyidagi ko'rsatkichlar asosida korxonada mahsulot sifati to'g'risida 
bilib olishingiz mumkin: 
- sertifikatlangan mahsulotlarning ulushi;
- eksport qilingan mahsulotlarning ulushi, 
- shu jumladan yuqori darajada rivojlangan sanoat mamlakatlariga;
- ishlab chiqarilgan mahsulotlar uchun nomuvofiqliklar soni;
- yangi mahsulotlarning ulushi. 
Mahsulot sifatini boshqarish tegishli sifat xarajatlarini talab qiladi. Sifatni 
boshqarish bo'yicha ishlarning samaradorligini aniqlash uchun korxonaning iqtisodiy 
natijalari bilan taqqoslab sifat tannarxini tahlil qilish kerak. Regressiya tahlili sifatni 
ta'minlash xarajatlarini tahlil qilishda qo'llaniladigan eng keng tarqalgan usuldir. Sifat 
uchun xarajatlarni tahlil qilish moliyaviy nuqtai nazardan sifat menejmenti tizimining 
kompaniyaning foydasini shakllantirishga ta'sirini aniqlashga imkon beradi va ushbu 
tizimning ishlab chiqarishda samaradorligini baholaydi. Shu bilan birga, korxonada 
ichki takomillashtirishni rivojlantirish parametrlarini bir vaqtning o'zida baholash 
mumkin . 
Kompaniyaning asosiy maqsadi raqobatbardosh, yuqori sifatli mahsulotlarni 
ishlab chiqarish va yetkazib berishdir. Bu korxonaning muvaffaqiyatli va barqaror 
ishlashining kalitidir, iste'molchilar ishonchini ta'minlaydi, barcha manfaatdor 
tomonlarning ehtiyojlarini qondiradi. Mahsulot sifatini samarali boshqarish uchun 
kompaniya sifat menejmenti tizimini (SMT) joriy etdi. 
Mavjud vaziyat to'g'risida quyidagilarni aytish mumkin. Kompaniya mahsulot 
sifatini kafolati sifatida sertifikatlashga alohida e'tibor beradi. Eksport ulushining oshib 
ketishi korxonaning marketing bo'limining samarali ishidan dalolat beradi. 
Shuningdek, kompaniya yangi turdagi mahsulotlarni ishlab chiqish va joriy etish bilan 
faol shug'ullanadi. 
Tahlil shuni ko'rsatdiki, sertifikatlash va ogohlantirish xarajatlari ko'payishi bilan 
foyda ko'payadi. Bunday holda, sifatni boshqarish uchun ham iqtisodiy, ham ma'muriy 
yondashuvni qo'llash maqsadga muvofiqdir. Ularning birgalikda qo'llanilishi 
kompaniyaga sifat sohasida belgilangan maqsadlarga erishishga imkon beradi.