Ўзбекистон республикаси қишлоқ ва сув хўжалик вазирлиги

Амалий машғулот № 1
Озуқаларни турлари ва сифат кўрсаткичлари
Магистрантлар дарсда чорвачиликда қўлланиладиган озуқа турлари ва уларни сифатини аниқлайдиган кўрсаткичлар билан танишади, ҳисоблаш йўлларини ўзлаштиришади.
2.МАВЗУ.”ХАШАКИ ДОНЛИ ВА ДОН ДУККАКЛИ ЭКИНЛАР”
Режа:
1.Кузги жавдар экини
2.Тритикале экини
3.Арпа экини
4.Сули экини
5.Дон-дуккакли экинлар.

1.Чорва моларини юқори тўйимли озуқа билан таъминлашда донли экинлар муҳим ўринни эгаллайди.Амалиётда фойдаланилаётган экинларни бир нечтаси билан таништиримиз.

Кузги жавдар дон экини бўлиб у дон олиш ва кўкат тайёрлаш учун экилади. онни таркибида 9, 2-17% оқсил бўлади.Жавдардан тайёрлаган озуқадлар юқори тўйимли бўлади: 100кг донидан - 8, 3 оқсил ва 118, 4кг озуқа бирлиги, 100 кг унида-8, 1 оқсил ва 117, 5 озуқа бирлиги, 100 кг пичанидан 10, 1 ва 79, 8 бўлади. Ўсиш дарида тўйимлиги ўзгаради: бошоқ чиқаришдан олдин поясида 16, 0% оқсил бошоқланишда 12, 2 % ва гуллашда 11, 3% оқсил бўлади.
Кўк масса олиш учун жавдар бошоқ тортмасдан аввал ўрилиши керак. Жавдар бир йиллик ўсимлик Ўзбекистонда кузги жавдар кузда экилади Экиш меъёри 120-200 кг экиш чуқурлиги 3, 5 см экиш сули тор қаторлаб ёки ёппасига қаторлаб - қатор ораси 6-7 ёик 13-15 см бўлади.Ҳосил ўриш муддати - бошоқ тортиш ва гуллаш давр.Дон олиш учун - думбул пишиш даврида тўла пишганда дони тўкилади. Ҳосил-300-400 ц\га кўк масса олинади, суғориладиган ерларда. Кузги жавдар оралиқ экин сифатида кўпроқ экилади. Асосий экинлар ҳосили йиғилгандан кейин ( маккажўхори, картошка, каноп, соя ва бошқа экинлар)жавдар кузда экилади, ҳосили апрелда ўриб олинади, сўнгра режадаги асосий экинлар экилади.
Ўзбекистонда Киргизская-1 ва Вахшская-116 навлари экилади.
Тритикале.
Тритикале-янги хашаки экин бу дурагай буғдой ва жавдар чатиштирилганда олинган.
Жавдар совуққа ва қишга чидамли ўсимлик буғдойга нисбатан.Тритикале ҳам совуққа ва қишгачидамлироқ (буғдойга нисбатан) Тритикале -15, 1-18, 1% протен, лизин 0, 50%, буғдой -9, 2-13% протен, лизин 0, 41%.
Тўйимлилиги буғдойга яқин ёки баробар Тиритикале ўсимлиги дони тўйимлиги бўйича арпа ва жўхорига тенг ( қорамол, сигир ва қўйларни боқишда қўлланад ). Касалликларга чидамли кўкатнинг тар кибида буғдойга нисбатан, 2% жавдарга нисбатан, 4 % оқсил кўп бўлади. Тритикале биологияси бўйича кузги экин, нам севар шунинг учун сувли ерларда экилади. Кўкат ҳосили 15-20 т\га, дон ҳосили 5-8 т Ўзбекистонда Многозёрний-2, Праг серебристий, Узор навлари экилмоқда..