Ўзбекистон республикаси қишлоқ ва сув хўжалик вазирлиги андижон қишлоқ ХЎжалик институти

56-расм.
 
Бир қатордаги туплар оралиғини култивациялаш учун 
токзор тупроғи юмшаткични мослаш: 
1
— телескопик тортқи; 
2 
— гидросилиндр; 
3 
— сурулувчан тиш; 
4— 
сидиргич; 5—турткич чивиғи; 6— тўсиқдан сургич; 7— 
гидротақсимлагич; 
8 — 
тўсиқ (устун ѐки ток занги). 
Натижада, чивиқ ўз ўқи атрофида орқа томонга бурилаѐтиб 
гидротақсимлагич 7 нинг клапанини очиб, мойни гидросилиндр 
2 
га 
юборади. Гидросилиндр эса брусни тиш билан бирга ичкари томонга 
тортиб олади. Тўсиқдан ўтганидан сўнг чивиқ 5 пружина таъсирида 
илгариги 
ҳолатига 
қайтаѐтиб, 
гидротақсимлагичдаги 
бошқа 
клапанни очади. Гидросилиндр тишни дастлабки ҳолатига қайтариб 
қўяди. 
Чивиқ 5 нинг баландлигини, олди ва орқа томонга сурилишини 
ўзгартириб, тиш тўсиққа зарар келтирмайдиган қилиб созланади. 
Туплар қаторидаги бегона ўтлами сидириб, ичкари томонга суриб 
қўйиш мақсадида, тиш қаноти (пичоғи)нинг учига нисбатан ўнг ва 
чап томонга тупроқ сурадиган корпусча 
4 
лар ўрнатилиши мумкин. 
 
57-расм.
 
Тупроқ фрезасининг схемаси:
1
— барабан ротори; 
2 
— пичоқлар;
3 
— ғилоф;
4 
— тракторнинг 
осиш мосламаси; 
5
— кардан вал;
6 
— редуктор. 
Токзордаги тупроққа фреза билан ишлов беришга интилиш 
керак, чунки у тупроқни ўта майн ҳолатга келтириб майдалайди, 

---

- 71 - 
бегона ўтларни йўқотади. Тупроқ фрезасининг схемаси 57-расмда 
келтирилган. Фреза барабанининг ротори 1 га Л ҳарфига ўхшаган 
пичоқ 
2 
лар бикр ўрнатилган. Тракторнинг қувват олиш вали 5 
редуктор 
6 
орқали барабанни мажбуран айлантириб туради. Агрегат 
В
М
тезлигида ҳаракатланса, пичоқлар тупроққа навбатма-навбат 
а 
чуқурликкача ботаѐтиб, юпқа (С = 2 — 8 см) қалинликдаги 
қириндини 
ажратиб 
олиб, 
уни 
майин 
ҳолатгача 
келтириб 
майдалайди, бегона ўтларни кесиб ташлайди. Агрегат тезлиги В
М
ѐки фреза барабанининг айланиш тезлиги
w 
ларни ўзгартириш 
ҳисобига пичоқлар ажратиб оладиган тупроқ қириндисининг 
қалинлиги 
ўзгартирилиб, 
ишлов 
берилаѐтган 
шароитга 
мос 
келадиган даражада майдаланади, юмшатилади.