Ўзбекистон республикаси қишлоқ ва сув хўжалиги вазирлиги тошкент ирригация ва мелиорация

1.14-расм. Дизенфекцияланган (SELMID-6) чиқиндилардан био-
газ олиш курилмасидаги бижғитишдан олинган газ ҳолатининг 
графиги:
1 
–
дизенфекцияланмаган модда. 2 
–
“Селмид-6” дизенфек-
цияловчи модда. 3 
–
“Селмид-6” дизенфекцияловчи модда. 4 
–
“Селмид-6” дизенфекцияловчи модда. 
В.С.Дубровскийнинг 33 ой узлуксиз чўчқа гўнгида ўтказган таж-
рибаларида анаэроб бижғитишнинг технологик жараѐни бузилмаса-
да, биореакторлардан чиқаѐтган биогаз миқдори баъзида кескин 
тушиб кетганлигини, бунга чўчқахонада ўтказилган дизенфекция 

---

37 
сабаб эканлигини ва дизенфекциядан сўнг 2 ой ўтиб, биореактордаги 
биогаз ажралиш миқдори яна ўз ҳолатига қайтганлигини асослайди. 
Антибиотиклардан ташқари органик чиқиндилар таркибида уч-
райдиган, ҳайвонларга бериладиган дармондориларнинг анаэроб биж-
ғиш жараѐнига таъсири борлиги ҳақида адабиѐтларда кўпгина 
маълумотлар келтирилган [40,42,50].
Швециялик олимлар органик чиқиндилардан биогаз олиш 
жараѐнини текшириш вақтида биореакторлардаги иссиқлик ҳарорати 
ҳолатини ва гўнг таркибидаги дармондориларнинг биогаз 
ажралишига таъсири мезофилл иссиқлик ҳарорат (37
0
С, КЮД=15 ва 
20 сутка бўлганда) ҳолатида ишловчи биореакторга деярли таъсири 
этмаганлигини айтадилар. Лекин биомассага 100 мг/л дармондорилар 
қўшилганда термофил иссиқлик ҳарорат (55
0
С, КЮД=5 ва 7 сут 
бўлганда) ҳолатида бижғиш жараѐнига дармондори кескин таъсир 
қилганлиги ва биогаз миқдорини 2 л/л дан 1 л/л га тушиб 
қолганлигини қад этадилар.
Демак, биореакторлардаги метаноген бактерияларнинг шароитга 
адаптациясини таъминламасдан улардан олинадиган биогаз миқдори 
бир текисда бўлишига эришиб бўлмайди, деган хулосага келиш 
мумкин.