Ўзбекистон республикаси қишлоқ ва сув хўжалиги вазирлиги андижон қишлоқ ХЎжалик институти

Дуккакли 
дон 
экинларини 
майсасига 
қараб 
аниқлаш.
Дуккакли дон экинларининг ерга экилган уруғи тегишли 
шароитда (намлик, иссиклик мавжуд бўлганда) униб чиқа бошлайди. 
Аввал унинг илдизчаси ўса бошлайди ва уруғ пардасини ѐриб чиқади, 
сўнгра тупроққа чуқур кириб бориб, илдиз отади. Илдизча ўсиши 
билан бир вақтда пояча хам бўйига узайиб боради, дуккакли 
экинларнинг хар хил турида пояча хар хил узаяди. 
Дуккакли 
дон 
ўсимликларини 
уруғини 
тузилишидаги 
хусусиятлари билан танишинг.Дуккакли донлилар уруғига қараб 
ажратилади.Китоб ва хақиқий намунадан фойдаланиб уруғни ташқи 
куриниши ўрганилади.Уруғ қопчиғи,қопчиқ ўрни,микропиле,халаза 
ва илдизча ўрни топилади.Фасоль ва кўк нўхот уруғларини ташқи 
кўриниши расми чизилади.
Уруғларни (кўк нўхот, фасоль) ички тузилишини ўрганилади. 
Уруғ пўсти ва муртаги ажратилади. Уруғни бўлинган холда уни 
қисмлари кўрсатиб расмини чизинг. Дуккакли донлар уруғларини 
фарқлаш учун, аралаш уруғлардан ташқи кўринишига қараб 3-4 тадан 
уруғлар группаларга ажратилади. Шундай группалаш керакки, улар 
турли-туман уруғлар шаклини мужассамлаштирсин. Сўнгра уруғни 
хамма ташқи кўринишлари катта-кичиклиги, шакли ва ранги хамда 

---

уруғ қопчиғни жойлашган ўрни жадвалга қараб қайси ботаник турга 
мансублиги аниқланади. Дуккакли дон экинларининг турларини 
уруғи орқали аниқлагич уларни таърифи берилади.
Дуккакли дон экинларини турларини униб чиқишига,гуллаган 
ўсимлигига ва мевасига қараб аниқланг. 
1- расм Дуккакли ўсимликларнинг майсаси: 
1-уч кўшалоқ баргли майса ( оддий ловия); 2-панжасимон 
баргли майса (люпин); 3-патсимон баргли майса (нут); 
Дуккали поя экинлари турларини униб чиқишига қараб 
ажратиш.Уруғ паллаларини ер юзасидан кўтариб чиқиш хисобга 
олинибуларни биринчи чин баргларини кўринишига эътибор бериш 
керак.Кўк нўхот,соя ва люпинининг униб чиқиш расми 
чизилади.Дуккакли дон экинлари турларини жадвали уларни 
барглари хисобга олинган ва униб чиқишдаги хусусиятлари хисобга 
олинган холда тўлдирилади. 
Дуккакли дон экинлари илдизидаги азот тўпловчи туганак 
бактериялар билан танишинг.Кўк нўхот ва люпинни илдиз системаси 
расмини чизинг.