Ўзбэкистон рэспубликаси халқ таълими вазирлиги

murakkab usul yordamida Toshkent shahrining geografik koordinatasi aniqlab ko‘rsatiladi.
33mm - 20⁰ 21mm - 20⁰
3mm – X X - 10 mm

1⁰ – 60¹ 1⁰ - 60¹

0.8⁰ - X 0.5⁰ – X

Demak, 40⁰ + 1.48 = 41⁰48¹ sh.k 60⁰ + 9.30 = 69⁰30¹ sh.q.u.

Javobi: Toshkent shahrining geografik koordinatasi 41⁰48¹ sh.k. 69⁰30¹ sh.q.u.
Geografik koordinataga oid masalani „Qaroqchilar xazinasi qayerda...? “ o‘yini orqali berilgan geografik koordinatani (51.5⁰ sh.k. va 0.1⁰ g’.u.) xarita yoki atlas yordamida aniqlab topadilar. (London)
„Masshtab“ mavzusi bo‘yicha o‘quvchilar sinf xonasida o‘tirgan joyida sinfdoshlariga nisbatan azimutni aniqlashni o‘rgansa, azimut bo‘yicha berilgan topshiriqni ham bajara olish imkoniyati paydo bo‘ladi. Sinf xonasida yoki tashqarida „Xazinani kim yashirdi“ o‘yini orqali amalga oshirish esa, mashg‘ulotning qiziqarli o‘tishiga xizmat qiladi.
„Masshtab“ mavzusi boyicha masala yechish usullari:
a) O‘quvchilar kitob do‘koniga borish uchun 180⁰ li azimut bo‘yicha 1200 m, so‘ngra 270⁰ li azimut bo‘yicha 1000 m, 45⁰ li azimut bilan 600 m yurdi. O‘quvchilar yurgan yo‘lni 1:40000 masshtab bilan daftarga chizish topshirildi.
Yechimi:
1: 40000 sm = 400 m
1200 :400 = 3 sm
1 000 :400 = 2.5 sm
600 :400 = 1.5 sm
Mazkur ma’lumotni chizmada aks ettiramiz.

b) Yoki shu mavzu bo’yicha Xaritada ikki shahar orasidagi masofani aniqlashga doir masalani bajarishda matematikadan olgan bilimlari yordam beradi.

Birinchi masala.
Masshtabi 1 : 40000000 sm bo‘lgan xaritada Moskva bilan Toshkent shaharlari orasidagi masofa 7 sm ga teng bo‘lsa, bu shaharlar orasidagi haqiqiy masofani aniqlang.
Yechish:
1 : 40000000 sm – 400 km
1 sm – 400 km
7 sm – X

Javobi: 2800 km
Ikkinchi masala.
Masshtabi 1 : 40000000 sm bo‘lgan xaritada Moskva bilan Toshkent shaharlari orasidagi haqiqiy masofa 2800 km. ga teng. Xaritadagi masofani aniqlang.
Yechish:
1 sm – 400 km
X – 2800 km

Javobi: 7 sm
Uchinchi masala.
Moskva bilan Toshkent shaharlari orasidagi haqiqiy masofa 2800 km., xuddi shu masofa xaritada 7 sm.ga teng. Xarita masshtabini aniqlang.
Yechish:
7 sm – 2800 km
1 sm – X

400 km. – 40000000 sm
Javobi: 40000000 sm
„