Ўзбекистон Республикаси Хал= таълими вазирлиги

(Катта-тайёрлов гуруҳлар учун)


1-мавзу: «Одоб саломдан бошланади»

Инсонлар бир-бирларини кўрганларида «ассалому алайкум» дейдилар.

Ассалому алайкум дегани, сизга тинчлик тилайман! дегани. Биз ҳам эрта тонгдан уйқудан туриб, юз қўлларимизни совунлаб ювиб, сочиққа артиниб, келиб аввал оиламиздаги катталарга: буви, буважонларга ота-оналаримизга, ака, опаларимизга қўлимизни кўксимизга қўйиб салом берамиз.
Саломлашишнинг ҳам қоидалари бор: Хонага кирган киши биринчи бўлиб ўтирганларга –Ассалому алайкум! –деб салом беради. Алик олувчи «Ваалайкум ассалом» деб жавоб қайтаради. Катта кишиларга ёшлар биринчи бўлиб ҳурмат билан салом берадилар.
«Ваалайкум ассалом» дегани сизга ҳам тинчлик тилайман дегани.
Одобнинг боши - Ассалому алайкум. Кимда-ким биринчи бўлиб салом берса, унинг одобли инсон эканлиги билинади. Саломлашганда ҳушмуомалалик билан саломлашинг. Одамлар билан гаплашганда илиқлик билан, меҳрибонлик, ғамхўрлик билан гаплашинг.
Кўча-куйда, қўни-қўшниларни кўрганингизда, учраган нотаниш кишиларга албатта ўнг қўлни кўксингизга қўйиб, олдинга сал эгилган ҳолда тавозе билан саломлашинг.
Ассалом Н.Шодиев

Ҳар кун тонгда тураман,

Дилдан қувнаб юраман.
Қуёш, майса ўтлоқда,
Яйраб десам Ассалом,
Завқ оламан бир олам.

Мақоллар

Яхшилардан ибрат ол.

Одобнинг боши салом.

Ёмонлардан йироқ бўл.
Ўзинг яхши, олам яхши.

Саломнинг қудрати

Баҳайбат қаҳрамон дев бир сипқарганда дарёи азимни қуритар, осмонўпар тоғларни қўлга олиб, соққадай ўйнатар эди. Дўстини деб, узоқ сафарга чиққан ёш баҳодир унга дуч келиб қолиб «Ассалому алайкум!»-деди. Дев саломдан ўзига келиб:
-Ваалайкум ассалом! Ҳой йигит, гар саломинг бўлмаганда, икки ямлаб, бир ютардим. Анавини кўряпсанми?-деди тоғдай ғарам калла суякларини кўрсатиб,- улар бесаломларнинг каллалари. Салом бермаганингда, уларнинг куни сенинг бошингга ҳам тушар эди. Мақсадингни айт, кўз очиб юмгунингча бажо келтираман,-дебди. Шунда ёш баҳодир:
-Дўстим бетоб. Уни «Оби ҳаёт» билангина даволаш мумкин экан, шунга тез етказиб қўйсанг,-деб илтимос қилибди. Дев баҳодирни устига миндирибди-да, яшиндай чақнаб, бўрондай увиллаб, селдай ҳайқириб, қўҳиқоф сари йўлга равона бўлибди.
Халқ наздида айтилиши оддийгина, аммо олам-олам маънони англатувчи «Ассалому алайкум» сўзи шундай улуғворки, бу сўзнинг қудрати олдида ҳайбатли девлар ҳам, ваҳший ҳайвонлар ҳам ёвуз жодугарлар ҳам таслим бўладилар.