Ўзбекистон республикаси халқ таълими вазирлиги низомий номидаги тошкент давлат педагогика

Намунага қараб ёзиш усули. Ҳуснихатга ўргатиш усулларидан бири ҳарфларнинг шаклини намуна қилиб кўрсатиш ва ёздиришдир.

Ҳар бир ҳарфнинг намунаси хаттахта барча ўқувчиларнинг диққатини жалб қилган ҳолда ёки айрим ўқувчиларга дафтарда алоҳида-алоҳида кўрсатилади. Ўқувчининг вазифаси хаттахтада эслаб қолган шаклларини ўз дафтарларига тўғри акс эттиришдир.

Хаттахта ёзиб кўрсатилган ҳар бир ҳарф барча ўқувчиларга аниқ кўриниб туриши шарт. Агар айрим ўқувчилар уни аниқ кўрмаган бўлсалар, қайтадан такрорлаб кўрсатилади.

Ўқитувчи ҳар бир ҳарфларнинг боғланиши, оғзаки ёки хаттахта тушунтириш орқали қўлни қаерга қўйиш керак,қаерда қўл ҳаракати бурилади, ҳарфларнинг баланд-пастлиги қайдаражада бўлиши кераклиги орқали тушунтирилади.

57
Нусхага қараб кўчириш усули. Бу усул қадимий усул бўлиб ҳозирги кунда ҳамқимматини йўқотмаган ҳолда қўлланилиб келинмоқда. Бу усулда ўқувчилар ҳарфларни “Ҳуснихат дафтари”даги намуналарга қараб кўчириб ёзадилар.

Тайёр ҳолдаги нуқталар билан ифодаланган ҳарфлар устидан қўлни юргизиб машқ қилиш механик жараён бўлиб, ўқувчилар бу топшириқни осон бажарадилар.

“Ҳуснихат”дарслигида берилган намунага қараб ёздириш ўқитувчининг вақтини тежайди, унумли ишлашга ёрдам беради.

Нусха кўчириш усули. Бу метод ҳарф шаклини тўғри тасаввур қила олмайдиган,ёзаётганда дафтар чизиқларидан пастга ёки юқорига чиқиб кетадиган ўқувчилар учун қўлланилади.

Айрим ҳолларда ўқитувчи чиройли ёзувга ўргатишнинг дастлабки даврида ўқувчиларни ҳарф, унинг элементлари ҳақида тўғри тасаввурга эга қилиш учун юпқа хитой қоғозидан ҳам фойдаланиши мумкин. Лекин бундай машқлар қўл ҳаракатини ўстириш учун ёрдам беради. Бундан узоқ фойдаланиш яхши самара бермайди, ўқувчи ҳарф шаклинимустақил ёки намунага қараб ёзишда қийналади. Шунинг учун ҳам бу усулдан якка шуғулланганда фойдаланиш мақсадга мувофиқдир.

Тасаввур орқали ёзиш усули. Болаларга тасаввур орқали ҳавода ҳарфлар шаклини ёздириш ҳам қўлланилади. Ўқитувчи доскага эзиб кўрсатган ҳарф ёки унинг боғланишларини ўқувчиларга ручкани ҳавода ҳаракатлантириб кўрсатади ва бу орқали ўқувчида ҳарф ҳақида тасаввур ҳосил қилинади. Сўнг ўқувчи дафтарга ёзишга киришади. Бундай машқ усули ўқувчининг қизиқишини оширади.

Бу усулнинг салбий жиҳати шундаки, ўқитувчи бу усулдан фойдаланганда барча ўқувчиларнинг қўл ҳаракатини тўғри ёки нотўғрилигини бир пайтда текшира олмайди. Бунда бир неча ўқувчининг қўл ҳаракатини кузатиб тегишли кўрсатма берилади.