Ўзбекистон республикаси фанлар академияси



Download 4,54 Mb.
Pdf ko'rish
bet111/294
Sana26.02.2022
Hajmi4,54 Mb.
#465906
1   ...   107   108   109   110   111   112   113   114   ...   294
Bog'liq
XXI аср ТУПЛАМ 17.05

Адабиётлар: 
1.
O ‘zbekiston Respublikasi Qizil kitobi. J.2. Hayvonot olami. – Toshkent: Chinor ENK. 2019. 
113-134 betlar 
2.
The IUCN Red List of Threatened Species. (
https://www.iucnredlist.org/

3.
Sheraliev B.M. Fish species of Uzbekistan needing protection // The Way of Science. Volgograd, 
№ 5. 2015, 28-30. 
4.
Тлеуов Р.Т., Сагитов Н.И. Осетровые рыбы Амударьи. –Ташкент: «ФАН», 1973.- с. 72-93. 
 


121 
CICER ARIETINUM ЎСИМЛИКЛАРИДА АЛЬТЕРНАРИОЗ КАСАЛЛИГИ 
МОНИТОРИНГИ ВА ИДЕНТИФИКАЦИЯСИ 
Д.Р.Рузметов – мутахассис, А.Г.Шеримбетов – PhD, ноёб объект раҳбари 
ЎзР ФА Генетика ва ўсимликлар экспериментал биологияси институти. 
ruzmetov.1993@inbox.ru sheranvar@mail.ru 
 
Дунёнинг кўп мамлакатларида нўхат, мош, ловия ва соя ўсимликлари донларининг 
альтернариозлари иқтисодий аҳамиятга эга бўлган касалликлар ҳисобланади. Жумладан, 
Alternaria
туркуми турлари,
Alternaria
alternata
(Fr.) Keissler, 
Alternaria
tenuissima
(Nees & T. 
Nees: Fr.) Wiltshire ва бошқа турлари бир қанча турлари дуккакли экинларда дон альтернариоз 
касаликларини қўзғатиб, ўсимликлар, ҳайвонлар ва инсонларда турлича касалликларни 
келтириб чиқаради [1]. 
Ушбу туркум турларининг (айниқса 
А. аlternata
номи остида хабар қилинган 
sensu lato
турининг) алоҳида популяциялари табиий шароитда соя ва нўхатда альтернариоз тарқалиши 
барг поя ва дуккакларида касаллик келтириб чиқариши аниқланган [2 - 4]. 
Alternaria 
туркумига мансуб замбуруғлар табиатда кенг тарқалган бўлиб, биоценозда 
озуқа занжирининг муҳим босқичини ташкил қилади. Экологик шароитларга аксарияти илиқ 
ҳароратли (15-25
о
С) сернам об-ҳавода ривожланишга мослашган. Замбуруғларнинг биологик 
хусусиятлари ўзгариб бориши, тарқалиш ареаллари кенгайиб боришига, ҳар хил турларга 
мансуб ўсимликларни касаллантириб, қишлоқ хўжалигига катта иқтисодий зарар етказишга 
сабаб бўлмоқда [3,5]. 
Тадқиқотларни ўтказишда дала фитосанитар назорати, микологик, микробиологик
микроскопик ва умумий фитопатологик усуллардан фойдаланилди [6].
Республикамизнинг турли ҳудудларидан касалланган дуккакли ўсимликларнинг 
намуналари йиғиш мақсадида экспедицияларга чиқилди ва далалар фитосанитар назоратдан 
ўтказилди. Фитосанитар назорат ўтказиш жараёнида касалланган ўсимликларнинг намуналари 
йиғилди ва лабораторияда микологик таҳлил қилинди. 
Тадқиқотлар натижасида фитопатоген замбуруғларнинг қуйидаги турлари ажратиб 
олинди:
Тақиқотларимизда 
Alternaria 
туркумининг 
A. alternata 
ва
A. tenuissima 
турлари макро-
микро морфологиялари ўрганилди. Бу туркум вакилларининг морфологиясини ўрганиш бошқа 
замбуруғларни тадқиқ қилишга нисбатан анча қийин. 
Alternaria 
туркуми турлари КСА ва V-4 
озуқа муҳитларида ҳаво мицелийсининг миқдори ўртача, рангсиздан оч-қўнғиргача, 
конидиялари кўп ҳосил бўлганида кулранг тусли. Таркиби бойроқ озуқа муҳитларида ҳаво 
мицелийси зич, рангсиз, сарғиш, нимранг, камроқ ҳолларда оч-кулранг. Споралаш 5-10 кунлик 
колонияларнинг одатда ўртасида ҳосил бўла бошлайди (расм) [1]. 
Ушбу 
гуруҳ 
турлари 
изолятларининг споралаш габитуси 
жуда 
ўзгарувчан. 
Конидия 
занжирчалари калта ёки узун, кам 
сонли ёки кучли шохланган, зич ёки 
бироз 
тарвақайлаб 
жойлашган 
“бутачаларида” кўп сонли (бир неча 
ўнлар ёки юзларгача) споралардан 
ташкил 
топган 
бўлади. 
Конидияларининг туси оч-сариқ-қўнғирдан оч-қўнғиргача, тескари тўқмоқ, тухум ёки цилиндр 
шаклли, ўлчами 30-60х6-15 мкм. Баъзи турларда конидия эни 25 мкм га бўлиши кузатилади. 

Download 4,54 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   107   108   109   110   111   112   113   114   ...   294




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish