Ўзбекистон республикаси фанлар академияси

Мавзунинг долзарблиги. Ҳозирги вақтда чет элларда ва бизнинг республикамизда органик ёнилғи (нефт, газ) танқислигининг ўсиб бориши ва атроф-муҳитни муҳофаза қилиш муаммоларининг кескинлашуви муносабати билан қуёш иссиқхоналарни иситиш учун саноат корхоналарининг чиқинди иссиқлигидан фойдаланиш масаласи долзарб муаммога айланди.
Қишлоқ хўжалигида йирик ёнилғи-энергетика ресурслари истеъмолчиларига иссиқхоналарни киритиш мумкин. Ҳатто республикамиз жанубида қуёш энергияси ресурслари кўп бўлишига қарамасдан, 1 кг сабзавотларни етиштириш учун 5 дан 10 кг гача шартли ёқилғи зарур бўлади, бу эса йиллик харажатларнинг 50% ни ташкил қилади.
Шу сабабли, айниқса, қиш даврида иссиқлик ҳосил қилувчи қурилмаларнинг чиқинди иссиқлигидан ва қуёш энергиясидан комплекс фойдаланиш орқали энергия харажатларини камайтириш энергия тежашда долзарб масаладир.
Муаммонинг ўрганилганлик даражаси. Қуёш энергиясидан фойдаланишнинг жаҳон тажрибаси шуни кўрсатадики, гелиотехник қурилмаларни ва анъанавий энергия истеъмолчиларини оддий усулда қўшиб ишлатиш, умуман олганда, қуёш иссиқхонасининг энергетик самарадорлиги талаб даражасини ошириш имконини ва сезиларли иқтисодий самарани бермайди. Бундай масалани ечишда қуёш энергиясидан ва чиқинди иссиқликдан фойдаланиш муаммосига тизимли ёндашиш зарур.
Кўрилаётган масалага тизимли ёндашиш, қуёш иссиқхонасининг асосий конструктив элементларида иссиқлик ва масса алмашинуви жараёнларини тадқиқ қилиш, оптимал иш режимларини аниқлаш ва шу асосда регенератив гелиотехник мажмуа-ҳимояланган тупроқ энерго-иқтисодий объектни яратишга олиб келади.
Шунинг учун иссиқхоналарда анъанавий энергия манбаларининг иссиқлик чиқиндиларидан ва қуёш энергиясидан комбинациялашган ҳолда фойдаланиш, иссиқхонани иситиш ва ўсимликларни углерод икки оксиди билан озиқлантириш долзарб илмий-амалий ахамиятга эга. Қаралаётган иситиш ва ўсимликларни озиқлантириш усули оддий қурилма бўлиб, катта меҳнат харажатларини талаб қилмайди. Лекин ушбу иситиш усули республикамиз фермер ва иссиқхона хўжаликларида қўлланилмаган ва кам ўрганилган.