Ўзбекистон республикаси фанлар академияси

РЕЗЮМЕСИ


Таянч сўзлар: қуёш нурланиши, ҳарорат, гелиоиссиқхона, иссиқлик чиқиндилари, иссиқлик беришни жадаллаштириш, гидравлик қаршилик, модель, самарадорлик, иссиқлик-намлик-ёруғлик режими.
Тадқиқот объектлари: иссиқлик чиқиндиларидан фойдаланадиган бир ва икки қатламли шаффоф тўсиқли, қуёш нурланиш иссиқлигини ва кичик қозон тутун газларини иссиқлигини жамловчи қурилмали гелиоиссиқхоналар.
Ишнинг мақсади: қуёш энергиясидан ва иссиқлик чиқиндиларидан биргаликда фойдаланишнинг мақсадлилигини илмий асослаш учун назарий ва экспериментал тадқиқ.
Тадқиқот услуби: иссиқлик-техникавий ҳисоблаш ва табиий шароитдаги тажрибалар.
Олинган натижалар ва уларнинг янгилиги: иссиқхона камерасида ва иссиқликни жамловчи қувурларда ташқи ҳаво температурасига, иссиқлик чиқиндиларидан фойдаланиш миқдорига, муддатига ва иситгич асбоб юзасидан иссиқхона ичидаги ҳавога иссиқлик узатиш коэффициентини ҳамда гелиоиссиқхонанинг лотокли иссиқликни жамловчи горизонтал нам ҳаво қатламида иссиқлик массаалмашинуви механизмини белгиловчи иссиқлик ўтказувчанликни эквивалент коэффициентини тавсифловчи аналитик ва критериал боғланишли тенгламалар олинган.
Амалий аҳамияти: илмий тадқиқот натижалари гелиоиссиқхоналарни лойиҳалаш ва тадбиқ қилиш учун илмий асосланган бошланғич маълумотлар билан таъминлаб қуёш энергиясидан ва иккиламчи энергия ресурслардан Қашқадарё вилояти иқлим шароитида биргаликда фойдаланиш натижасида, анъанавий ёқилғи- энергетик ресурсларни 40-45 % тежайди. Олинган илмий натижаларни гелиоиссиқхоналарни ва бошқа гелиоэнергетик қурилмаларни иситиш системаларида қўллаш мумкин.
Тадбиқ этиш даражаси ва иқтисодий самарадорлиги: иситиш мавсуми давомида ҳар 1 м² иссиқхона юзаси ҳисобида 30-32 кг шартли ёқилғи сарфини тежайдиган, иссиқлик чиқиндиларидан фойдаланиб иссиқлик жамлагичли қурилмали гелиоиссиқхона ҚаршиДУ гелиомайдонида Шахрисабз тумани фермер хўжалигида ишлаб чиқилди ва қурилди. Олинган натижалардан ўқув жараёнида “Ноанъанавий энергия манбалари”, “Иккиламчи энергия ресурслари” фанларини Олий ўқув юртларининг энергетика факультетларида ўқитилишда фойдаланиш мумкин.