Ôzbekiston Respublikasi birinchi prizedenti Islom Karimov ajdodlar merosi va milliy qadryatlarni tiklash borasidagi hizmatlari

Õzbekiston Respublikasi veterenariya va chorvachilikni rivojlantirish davlat qòmitasi Samarqand veterenariya va meditsinasi instituti Veterenariya Profilaktikasi va davolash ishi fakulteti

Ôzbekiston Respublikasi birinchi prizedenti Islom Karimov ajdodlar merosi va milliy qadryatlarni tiklash borasidagi hizmatlari

Topshirdi:Qahhorov Muhammadali

Ôzbekiston Respublikasi birinchi prizedenti Islom Karimov ajdodlar merosi va milliy qadryatlarni tiklash borasidagi hizmatlari

Reja

• Sifat darajalari.
• Birinchi guruhda turlanuvchi sifatlarning luğat shakli

Sifat (tilshunoslikda) — predmet belgisini bildiruvchi soʻzlar turkumi. Grammatikada belgi soʻzi keng tushunchali boʻlib, u belgini rangturi, hajm, shaklkoʻrinish, xususiyat va shakliga koʻra bildiradi: qizil, keng , yoqimli va boshqa. Shu xususiyatlariga koʻra, sifatlar maʼnosiga qarab bir necha turga boʻlinadi: rang-tus bildiruvchi sifatlar — oq, sariq, qizil, nimrang kabi; maza-tam bildiruvchi sifatlar — shirin, nordon, achchiq, bemaza kabi; xususiyat bildiruvchi sifatlar — mehribon, sodda, mugʻambir, yuvosh kabi; shaklkoʻrinish bildiruvchi sifatlar — gavdali, novcha, uzunchoq, yassi kabi; hajmoʻlchov bildiruvchi sifatlar — keng , tor, katta, ogʻir, yengil kabi va boshqa

• Sifat (tilshunoslikda) — predmet belgisini bildiruvchi soʻzlar turkumi. Grammatikada belgi soʻzi keng tushunchali boʻlib, u belgini rangturi, hajm, shaklkoʻrinish, xususiyat va shakliga koʻra bildiradi: qizil, keng , yoqimli va boshqa. Shu xususiyatlariga koʻra, sifatlar maʼnosiga qarab bir necha turga boʻlinadi: rang-tus bildiruvchi sifatlar — oq, sariq, qizil, nimrang kabi; maza-tam bildiruvchi sifatlar — shirin, nordon, achchiq, bemaza kabi; xususiyat bildiruvchi sifatlar — mehribon, sodda, mugʻambir, yuvosh kabi; shaklkoʻrinish bildiruvchi sifatlar — gavdali, novcha, uzunchoq, yassi kabi; hajmoʻlchov bildiruvchi sifatlar — keng , tor, katta, ogʻir, yengil kabi va boshqa

Birinchi guruhda turlanuvchi sifatning luğat shakli

• Birinchi guruh sifatlari uchinchi guruhda turlanuvchi otlar bilan rodda va sonda moslashib, faqat kelishiklar bo‘yicha turlanganda qo‘shimchalar har xil bo‘ladi. Masalan: Amarus, a, um —achchiq sifatini cortex, icis, m —po‘stloq, radix, icis, f—ildiz, semen,inis, n—urug‘ otlar bilan moslashtirsak, unda quyidagilar hosil bo‘ladi:

• Lotin tilida sifatlar ham rod, son, kelishik kategoriyalariga ega. Ular ham otlar kabi kelishiklarda turlanadi. Sifatlarning alohida kelishik qo’shimchalari bo’lmaganligi sababli ular I,II va III chi guruhda turlanuvchi otlarning kelishik qo’shimchalari bilan turlanadi. Birinchi guruhdagi sifatlar jenckiy rodga tegishli bo’lib ular otlarning I chi guruh kelishik qo’shimchalari orqali, ikkinchi guruh sifatlari masc.va neut.rodiga tegishli bo’lib otlarning II-chi guruh kelichik qo’shimchalari bilan turlanadi

Sifatlar lug’atlarda masculinum bosh kelishik birlikda beriladi, so’ngra femininum bosh kelishik birlik qo’shimchasi, undan so’ng neutrum bosh kelishik birlik qo’shimchasi va oxirida ularning tarjimasi beriladi. Masalan

Sifatlar lug’atlarda masculinum bosh kelishik birlikda beriladi, so’ngra femininum bosh kelishik birlik qo’shimchasi, undan so’ng neutrum bosh kelishik birlik qo’shimchasi va oxirida ularning tarjimasi beriladi. Masalan

bonus, a, um – yaxshi

magnus, a, um – katta

malus, a um – yomon

ruber,bra,brum – qizil

pulcher,chra,chrum – chiroyli

Singularis Pluralis

Nom. Bonǔs, bonă, bonǔm bonī, bonae, bonă

Gen. Bonī, bonae, bonī bonōrum,bonārum,bonōrum

Dat. Bonō, bonae, bonō bonīs, bonīs, bonīs

Acc. Bonǔm,bonăm,bonǔm bonōs,bonās, bonă

• Abl, bonō, bonā, bonō bonīs,bonīs,bonīs

Gapda sifatlarlar otlar bilan rodlarda, sonlarda va kelishiklarda moslashadi. O´zbek tilida sifatlar aniqlanayotgan otdan oldin qo´llansa, lotin tilida esa har doim aniqlanayotgan otdan keyin qo´llanadi.

Gapda sifatlarlar otlar bilan rodlarda, sonlarda va kelishiklarda moslashadi. O´zbek tilida sifatlar aniqlanayotgan otdan oldin qo´llansa, lotin tilida esa har doim aniqlanayotgan otdan keyin qo´llanadi.

Masalan: discipulus bonus- yaxshi o´quvchi

Singulāris Plurālis

Nom.discipulǔs bonǔs discipulī bonī

Gen. Discipulī bonī discipulōrum bonōrum

Dat. Discipulō bonō discipulīs bonīs

Acc. Discipulǔm bonǔm discipulōs bonōs

Abl. Discipulō bonō discipulīs bonīs

• Voc. Discipulĕ bonĕ discipulī bonī