Ўзбекистон республикаси банк-молия академияси

Россияда тижорат банкларининг ликвидлик 
стандартларининг таҳлили
62
№
Банкларнинг 
номи
Л1, % Л2, % Л3, % Л4, %
Л5, %
1
Райффайзен-
банк 
6,93
10,26
5,85
7,58
117,4
2
Россельхозбанк
8,35
16,18
6,53
7,79
275,05
3
ВТБ
2,61
6,80
4,9
6,15
100,15
4
Пост банк
10,53
10,53
10,16
13,11
132,21
5
Сбербанк
6,36
13,49
6,24
7,86
222,15
Муқобил 
қиймат
8-12
12-15
15-20
100
Л1 - “биринчи даража захираси” даражасини баҳолаш 
учун мўлжалланган;
62
CAMELS RAIFFEISENBANK [Electronic resource] // Portal of the bank 
analyst (date of access: March, 31.2018).

---

94
Ҳасан Ўткирович Раҳматов
Л2 - “иккинчи босқич захирасини” баҳолаш даражасига 
хизмат қилади;
Л3 - баланс структурасида талаб қилинадиган юқори 
ликвидли активларни тавсифлайди;
Л4 - банкнинг барча мажбуриятларини бир вақтнинг 
ўзида ҳал қилиш қобилиятини баҳолайди;
Л5 - оптимал ликвидлиликка эришиш учун банкнинг 
фаол ва пассив сиёсат балансини тавсифлайди.
Жадвалда келтирилган маълумотларга қараганда, 
муддатли депозит ва муддатли депозитлар бўйича жалб 
қилинган ВТБ банк ресурсларининг фақат 2,61 фоизига 
биринчи даражали ликвидлиги, бошқа тижорат маълу-
мотлар банклари юқорида ёки нормада. Бундан ташқа-
ри, Л2 коэффициенти меъёрдан паст, шунинг учун банк-
нинг ресурс базаси барқарор эмас ва биринчи даражали 
суюқ маблағлар билан таьминланадиган маблағлар етар-
ли миқдорда эмас.
Тақдим этилган банкларнинг Л3 ва Л4 коэф-
фициентлари мақбул қийматдан паст, бу банк активла-
рини нақд пул алмаштириш имконияти етарли эмаслиги 
ва жалб қилинган маблағларнинг тавсия этилган қиймати 
(камида 15%) юқори ликвидли активлар билан қоплан-
маганлигини кўрсатади. Л5 ликвидлиги даражаси опти-
мал қиймати 100 фоизни ташкил этади (жорий активлар-
нинг классик нисбати ва жорий мажбуриятлар 1:1).
Шу билан бирга, тақдим этилган банклардаги бу нисбат 
100 фоиздан ортиқ, бу тижорат банкларининг даромад-
лари харажатлардан ошиб кетаётганлигини кўрсатади. 
Л5 ликвидлиги даражаси оптимал қиймати 100 фоизни 
ташкил этади (жорий активларнинг классик нисбати ва 
жорий мажбуриятлар 1:1). Шу билан бирга, тақдим этил-
ган банклардаги бу нисбат 100 фоиздан ортиқ, бу тижо-
рат банкларининг даромадлари харажатлардан ошиб ке-
таётганлигини кўрсатади. 

---

95
Ҳасан Ўткирович Раҳматов
Келтирилган таҳлиллардан хулоса қилиш мумкинки, 
Россия Федерацияси банк тизимида активларни самарали 
бошқариш қуйидагилардан иборат:
• банк даромади ва харажати ўртасидаги маржа 
кўринишидаги фарқнинг ўсиши;
• даромад ва кредит ресурслари таваккалчилигига 
етарли даражада риоя қилиш;
• банк активларида фоиз ставкаси ўзгариши билан 
фоиз таваккалчилигини камайтириш мақсадида эъти-
борни қаратиш; 
• банк активларини турли активларга жойлаштириш 
юқори ликвидлик даражасини ушлаб туриш.
Юқорида хорижий мамлакатлар тажрибаси ўргани-
лиши асосида қуйидаги фикрларни илгари суриш за-
рур, деб ҳисоблаймиз. Хусусан, миллий хусусий тижорат 
банклари ва бошқа молия институтлари аҳолининг мо-
лиявий хизматларга эҳтиёжини қоплайди, ривожланиш 
институтлари ва хусусий инвесторлар давлат лойиҳала-
рини молиялаштиради. Бу борада инфратузилма янги-
ланишини, замонавий банк амалиёти ва стандартларини 
жорий қилиш, шу жумладан, замонавий IT тизимларини 
мунтазам жорий этиб боришни, рақамли банкингга ўтиш 
ва илгари киритилган хизматлар турларини сақлашни, 
банк секторининг тўлиқ либераллашувини таъминлаш 
зарур бўлади.

---

96
Ҳасан Ўткирович Раҳматов