Ўзбекистон республикаси аxборот теxнологиялари ва коммуникацияларини ривожлантириш вазирлиги

БОШҚАРИШ ТУЗИЛМАСИНИНГ МАЗМУНИ 
• 
Бошқарувнинг ташкилий тузилмаси деганда бир-бирига 
қатъий бўйсунадиган тартибда жойлашган ҳамда бошқарувчи ва 
бошқарилувчи тизимлар ўртасида алоқани таъминлайдиган бошқарув 
бўғинлари йиғиндиси тушунилади.  
• 
Бошқарувнинг ташкилий тузилмаси одатда схема кўринишида 
ифодаланади. Агар схемада бошқарув тузилмаларидан ташқари таркибий 
Менежмент
турлари
макродаражада
микродаражада

---

26 
бўлинмалар (цехлар, участкалар) ҳам акс эттирилган бўлса, бундай схема 
корхонанинг ташкилий тузилмасини ифодалайди. Ташкилий тузилма 
доирасида бошқарув ходимларининг меҳнат тақсимоти ва кетма-кетлигига 
асосланган бошқарув жараёни амалга оширилади. Бошқарувнинг ташкилий 
тузилмалари шакллар хилма-хиллиги билан ажралиб туради. 
БОШҚАРУВ ТУЗИЛМАСИ 
• 
Бошқарув тузилмаси одатда мураккаблик, марказлашув ва 
формализация даражаси, мувофиқлаштириш механизми каби тушунчалар 
ёрдамида тавсифланади. 
• 
Тузилманинг мураккаблиги иерархия поғоналари, юқори 
малакали мутахассислар, гуруҳлар, бюро ва бўлимлар сони билан 
белгиланади.
• 
Ташкилотни бошқариш тузилмасининг схемаси учта асосий 
элементдан иборат, булар: бўғин, алоқа, поғона(даража). 
• 
Бўғин — бўлинма, ходим ёки бажарилаётган функциянинг 
график тасвири. 
• 
Алоқа — ходимлар ёки бўлинмалар ўзаро алоқа йўналиш график 
тасвири. 
• 
Поғона(даража) — ушбу ташкилот учун бошқарув органи ёки 
мансабдор шахснинг нисбатан юқори бўғини вертикал жойлашуви.
Бошқарувнинг юқори, ўрта ва қуйи поғоналарини ажратиб 
кўрсатиш мумкин. 

---

27 
Бошқарувда мувофиқлаштириш ва мотивация 
Мувофиқлаштириш 
– 
бошқарув 
фаолияти 
сифатида. 
Мувофиқлаштиришнинг менежмент функцияси сифатидаги мазмуни. 
Корхонада 
мувофиқлаштиришнинг 
асосий 
механизмлари. 
Тезкор 
мувофиқлаштириш босқичлари.
Мотивация тушунчасининг мазмуни ва моҳияти. Мотивация 
назариялари. Маслоунинг эҳтиёжлар иерархияси назарияси. Альдерфернинг 
ERG назарияси. МакКлеланднинг эришилган эҳтиёжлар назарияси. 
Герцбергнинг икки омил назарияси. Мотивациялаш усуллари ва амалий 
ёндашувлар.