Ўзбекистон республикаси автомобиль йўллари давлат қЎмитаси

Умумий маълумотлар 
Вертикал бурчак теодалитнинг вертикал доирасидан ўлчанади. Ушбу бурчак теодалитнинг ДЧ ва ДЎ ҳолатида икки марта ўлчанади. 
Ўлчашдаги фарқ 1' дан ошмаслиги талаб қилинади. Олинган саноқлар бўйича вертикал доиранинг нўл ўрни (НЎ) ҳисобланади: 
2
ДЎ
ДЧ
НЎ


Ҳисобланган НЎ бўйича, қиялик бурчаклари (V) қуйидаги тенгламалардан ҳисобланади: 
НЎ
ДЧ
V


;
ДЎ
НЎ
V


;
2
ДЎ
ДЧ
V


Ифодаларда, 
V
-қиялик бурчаги; 
ДЧ
ва 
ДЎ
- вертикал доиранинг чап ва ўнг ҳолатида олинган микроскопдаги саноқлардир.
Барча ҳисобланган қияликларни қийматлари бир хил бўлиш талаб этилади. Ўлчаш натижалари вертикал бурчак ўлчаш жадвалига 
тўлдирилади. 
Лаборатория ишларини бажариш кетма кетлиги ва тартиби: 
1.
Теодолит таянч нуқтада иш ҳолатига келтирилади; 
2.
Танланган нуқталарда вертикал доирадан саноқлар олинади; 
3.
Қиялик бурчаги ҳисобланади. 
Лаборатория ишида топшириладиган материаллар: 
1. Вертикал бурчак ўлчаш усулларини баѐни А4; 
2. Вертикал бурчак ўлчаш натижалари (журнал). 
Вертикал бурчак ўлчаш жадвали 
Станция 
Кузатилган нуқта 
Вертикал доира ҳолати 
Вертикал доирада олинган саноқ 
―Нўл ўрни‖ 
Қиялик бурчак 
Ўртача қиялик бурчак 
I 
А 
ДЧ 
ДЎ 
II 
В 
ДЧ 
ДЎ 
Адабиѐтлар:
1. Туляганов А.Х. ―Геодезия‖ 1-қисм. Иқтисод-Молия, Тошкент, 2013, 96 бет. 
2. Туляганов А.Х., Салимова Б.Д., Хакимова Р.Ж., Муҳандислик геодезияси. Ўқув амалиѐти. Иқтисод-Молия, Тошкент, 2017, 86 бет. 
 

---

298