Ўзбекистон республикаси алоқА, ахборотлаштириш ва телекоммуникация технологиялари давлат қЎмитаси тошкент ахборот технологиялари университети

Турли хил қийматдаги акциялар. Акцияларнинг ҳисоб қийматини 
аниқлаш. Акцияларга нисбатан қўлланилаётган «қиймати» сўзи бир қанча 
маънони англатади. Юқорида таъкидлаб ўтилганидек‚ номинал ёки эълон 
қилинган қиймати фирманинг юридик капиталини белгилайди.
Корпорация акцияларининг ҳисоб ёки баланс қиймати унинг барча 

---

205 
активлари ва мажбуриятлар (қарзлар) айирмасидан иборат; бу компания 
акциядорларининг мулки ёки нетто активларидир. Шундай қилиб, бир дона 
акциянинг ҳисоб қиймати улуш эгасига қарашли бир дона акцияни 
корпорациянинг нетто активларини ифодалайди.
Мисол. Акционерлик жамияти баланси қуйидаги кўринишга эга:
Активлар: 
Узоқ муддатли – 1200000 
Жорий – 1400000 
Жами активлар – 2600000 
Пассивлар: 
Ўз капитали: 
Оддий акциялар (20000 дона‚ номинал – 100 сўм) – 2000000 
- 
Жамланган фойда – 400000 сўм 
- 
Мажбуриятлар жами – 200000 сўм 
Жами пассивлар – 2600000 
20000 дона номинал қиймати бўлган акциянинг ҳисоб қиймати 
қуйидагига тенг: 
Активлар (2600000) – мажбуриятлар (200000) : 20000 дона акция
= 120 сўм ёки ўз капитали (2400000) : 20000 дона акция = 120 сўм. 
Бу акционерлик жамиятига қарашли ҳар бир акция 120 сўмлик мол-
мулк билан таъминланганлигини билдиради. 
Акциянинг бозор қиймати – очиқ бозорда акция учун инвесторлар 
тўлашга рози бўлган баҳодир. 
Акционерлик жамиятлари акцияларнинг 2 турини чиқаришлари мумкин: 
оддий (одатдаги) ва имтиёзли. Улар кўрсатувчи номига номланиши мумкин. 
Мисол. 3000 сўмлик номинал қийматидаги имтиёзли акцияларнинг 10 
фоизи ҳар бир акция учун 300 сўм миқдорда йиллик дивиденд тўланадиган 
акциялардир. Бироқ‚ бошқа томондан оддий акциялар, одатдагидек‚ ўз 
эгаларига овоз бериш ҳуқуқини берувчи ягона акциялар тури ва фақатгина 
уларни сақловчилар акционерлик жамиятлари фаолиятини назорат қилиш 
имкониятига эгадирлар.