120
маҳсулот (хизмат) ва бажариладиган ишлар бирлигига сарфланадиган
нормалар ва улар асосида белгиланадиган лимит катта ахамиятга эгадир.
Барча корхоналарга моддий кийматликларнинг сарфланиши ва четга
берилишига рухсат берувчи шахсларнинг руйхати тузилиши ва уларнинг
имзоларининг нусҳаси бухгалтерияда булиши шарт.
Берилаетган
материаллар аник улчанган, саналган ва тортилган булиши зарур.
Материалларнинг омборлардан берилиши энг аввало корхонада ишлаб
чиқариш ва мехнатнинг кандай ташкил килинганлиги, ва кайси сохага
тегишли эканлигига богликдир. Ушбу хусусиятлардан келиб чиккан холда
моддий кийматликларни кай тарзда
бериш ва расмийлаштиришнинг
тартиблари белгиланади.
Ишлаб чиқаришга ва бошқа эхтиёжлар учун хар кундаги
сарфланадиган материаллар лимит-забор карталари расмийлаштирилади.
Уларни режа-иктисод ёки таъминот булими бир ёки бир неча нусҳада бир ой
муддатга ёзиб беради. Уларда хўжалик жараёнининг тури, омбор номери,
улчов бирлиги, харажат ишлари ва ойлик сарфнинг лимити курсатилади.
Лимит-забор картасининг бир нусҳаси олувчига, иккинчиси эса омбор
мудирига берилади ва материаллар лимтда белгиланган микдорда берилади.
Лимит-забор карталарининг кулланиши хар куни омбордан ишлаб
чиқариш ва бошқа иақсадлар учун бериладиган материаллар ҳисоб-китобини
енгиллаштиради ва бир марталик хужжатларни кискартиради.
Агар ишлаб чиқариш захиралари омбордан
мунтазам берилмаса юк
хати-талабномаларга асосан берилади. Бунда юк хати талабнома икки
нусҳада ёзилади ва бир нусҳаси омборчида иккинчиси эса материални олган
шахсга берилади.
Бошқа корхоналарга материаллрани бериш учун (шартнома ёки
нарядлар асосида) икки нусҳада "Четга материалларни бериш”юк хати
талабномаси ёзилади. Биринчи нусҳаси омборчида колдирилади ва у
материалларни ҳисобдан учириш, шунингдек, ҳисоб-тўлов
операциялари
учун асос булади, иккинчи нусҳаси эса материалларни кабул килган шахсга
берилади.
Материаллар бошқа корхоналарга автотранспорт орқали жунатилса юк
хати урнига товар-транспорт юк хати ёзилади.
Корхоналарда материаллар сарфини дастлабки хужжатларда акс
эттирмасдан омбор ҳисоб карточкасида юритиш хам мумкин. Бунда ишлаб
чиқариш булимларининг материалларни олиш хукукига эга булган вакиллари
бевосита омбор ҳисоб карточкасига имзо чекадилар.
Ишлаб чиқариш хажми катта булмаган ва материалларнинг харакати
билан боглик булган хўжалик жараёнлари унга
куп булмаган корхоналарда
121
материаллранинг
сарфи
маҳсус
дастлабки
хужжатларни
расмийлаштирмасдан амалга оширилади. Бундай корхоналарда хакикатда
сарфланган материаллар маҳсулотларни ишлаб чиқариш ва сотиш
тугрисидаги ҳисобот ёки далолатномаларда акс эттирилади. Далолатнома ёки
ҳисоботлар хар ун кунда масъул шахс томонидан тузилади ва корхона
рахбари тасдиклагандан сўнг улар моддий
жавобгар шахслардан тегишли
материалларни ҳисобдан учириш учун асос булади.
Корхонада белигиланган кунларда материалларнинг кирими ва чикими
тугрисидаги барча хужжатларни кабул килиш-топшириш реестрининг
биринчи нусҳаси билан бирга бухгалтерияга топширилади, реестрнинг
иккинчи нусҳасига бухгалтер дастлабки хужжатларни
кабул килганлиги
тугрисида имзо чекиб моддий жавобгар шахсга кайтариб берилади.
Do'stlaringiz bilan baham: