Ўзбекистон республикаси алоқА, ахборотлаштириш ва телекоммуникациялар давлат қумитаси тошкент ахборот технологиялари университети



Download 1,57 Mb.
Pdf ko'rish
bet29/96
Sana21.02.2022
Hajmi1,57 Mb.
#62330
1   ...   25   26   27   28   29   30   31   32   ...   96
Bog'liq
favqulotda vaziyatlarda hayot faoliyati xavfsizligi

Тошкент вилояти. Республикамизнинг шарқий қисмини ташкил этиб, 
Чотқол-Қурама тоғ тизмасининг жануби-ғарбий майдонларини ташкил этади. 
Тошкент вилояти майдони 15,6 минг кв. км. ни ташкил этиб, республика 
ҳудудининг 2,8% га тўғри келади. Ахолиси 4,3 млн. дан ортиқ. Вилоят 
майдонларида мутлақ баландлик 500 м. дан (вилоятнинг ғарбий қисми), 4299 
м (Бештор чўққиси) гача ўзгаради. Кўчки жараёни 1000-1500 м. баландликда 
кенг тарқалган. Асосан Охангарон, Чирчиқ Пском, Угом водийларидаги тоғ 


55 
олди зоналарида кўпроқ учрайди. Ҳар бир водийнинг юқори қисмида қояли 
жинслар кўп бўлгани ва рельеф мураккаб тузилишга эга бўлгани учун кўчки 
учрамайди. Тошкент вилоятида учрайдиган кўчкилар табиий (тоғ жинси 
қалинлиги, ер юзаси шакли, ер ости суви сатҳи, ўсимлик дунёси) ва техноген 
(сув иншоотлари, йўл қурилишлари, электр тармоқлари, тоғ-кон саноати ва 
бошқ.) хусусиятга эга.
Топографик харитада сув омбори атрофида янги йўл қурилиши ва тоғ 
олди зоналарини суғорма ерларга айлантириш натижасида ривожланиб 
бораётган кўчкиларни кўрамиз. Айниқса улар Қайнарсой, Сижжаксой, 
Шарқирамасой, 
Чимёнсой 
ва 
Оркутсой, 
Мозорсой, 
Гулкамсой, 
Пўстинликсойлар атрофида кўп тарқалган. Уларни таҳлил қилиш натижасида 
шу нарса маълум бўлдики, ҳар бир сойнинг ўнг қирғоғи бўйича кўчкилар 
аксарият миқдорни ташкил этади. Бунда ҳар бир сув тармоғи ўнг қирғоқни 
(Марказий Осиёда) доимо емиради деган аксиоманинг тасдиғини кўрамиз. 
Кўчкиларнинг мазкур сув омбори атрофида ривожланиш фаолияти 
XX асрнинг 60-йиллари охиридан бошланган. Бу жойдаги энг катта кўчки 
Алвасти, Сижжак ва Мозорли сойлар атрофида учрайди. Уларнинг фаолията 
ҳозирги вақтача тўхтамаган, яъни юқори қисмдаги майдонларни қамраб 
олиши ҳар йилги мавсумий вақтга тўғри келади. Бунга асосий сабаб шу 
ёнбағирга дарахт экиш ниятида горизонтал ҳолатда техник ишлов 
берилишидир. Жумладан, Чимён ва Оркутсойларнинг юқори қисмидаги 
кўчкилар ҳам инсон хўжалик фаолияти натижасида юзага келмоқда. Кузатиш 
ишларини вилоятнинг шарқий ҳудудлари Паркент, Кумушкон, Янгибозор 
майдонлари бўиича давом этгирсак, худди шундай вазиятнинг гувоҳи 
бўламиз. Албатта, бу жойларда ёнбағирдаги тоғ жинсларидаги намдорлик 
ортиши ва гравитация кучлари таъсирида пайдо бўлаётган табиий 
кўчкиларни ҳам учратсак-да, лекин улар аҳоли яшайдиган жойлардан узоқда, 
тоғ ёнбағрининг юқори кисмларида жойлашганлигини кўрамиз. Сув 
омборлари атрофидаги кўчкилар эса ҳавзадаги сув сатҳининг доимий ўзгариб 
туриши натижасида содир бўлмоқда. 
Кўчкиларни махсус ўрганадиган бўлим 1958 йилда Бўстонлиқ 
туманида ташкил этилган. Бунинг асосий сабаби Тошкент вилоятининг тоғ 
олди зоналарида кўчки жараёни оммавий тус олганлигидадир. 
Тошкент вилояти бўйича энг катга кўчки ҳалокати 1991 йил 4 майда 
Жигаристон қишлоғи
атрофида бўлиб, 56 кишининг ҳаётдан кўз юмишига 
сабаб бўлган. Ҳозирги вақтда Давлат кузатув хизмати ходимлари Тошкент 
вилоятида кўчки хавфи юқори бўлган жойларда уларни ўрганиш, қайд қилиш 
ва олдиндан айтиш муаммолари бўйича доимий кузатув ишлари олиб 
боришмокда. 

Download 1,57 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   25   26   27   28   29   30   31   32   ...   96




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish