|
TA’LIM JARAYONIDA VIRTUAL QURILMALARDAN FOYDALANISH
AFZALLIKLARI
Ya.T.Yusupov (ToshDTU katta o‘qituvchilari),
S.T.Gulyamova (ToshDTU katta o‘qituvchilari)
Axborot texnologiyalari rivojlangan hozirgi davrda dars o‘tishda turli ta’lim vositalaridan
foydalanish muhim ahamiyatga ega. Ayniqsa, texnik vositalarni qo‘llab dars o‘tish o‘quvchi –
talabalarning fanni o‘rganishga bo‘lgan qiziqishini ortirishga, berilayotgan axborotlarni chuqur
o‘zlashtirishga katta yordam beradi. Ilmiy tadqiqot, ta’lim sohalarida ham boshqa sohalarda
bo‘lgani kabi mehnat sifati, unumdorligi va samaradorlik darajasini yuksaltirish, ularda tatbiq
qilinayotgan
eng
zamonaviy
axborot-kommunikasiya
texnologiyalari bilan bog‘liq.
234
Respublikamiz Prezidenti mamlakatimizda demokratik islohotlarni yanada chuqurlashtirish va
fuqarolik jamiyatini rivojlantirish konsepsiyasida: “Dunyodagi yetakchi mamlakatlar tajribasiga
tayangan holda, kadrlar tayyorlash va qayta tayyorlash milliy tizimining takomillashtirilishi
axborot sohasidagi faoliyatning sifati va saviyasini oshirishga qaratilgan chora-tadbirlar tizimida
ko‘p jihatdan hal qiluvchi ahamiyatga ega bo‘ldi”, deb ta’kidladi.
Toshkent davlat texnika universiteti Radiotexnik qurilmalar va tizimlar kafedrasining bir
qator fanlaridan ma’ruza, amaliyot va laboratoriya mashg‘ulotlarida mavzularni talabalarga
to‘laligicha yetkazishda kompyuter texnologiyalaridan foydalangan holda tashkil qilib
kelinmoqda. Mavzularni talabalarga kompyuter texnologiyalaridan foydalangan holda yetkazish
talabalar mavzularni tezroq o‘zlashtirishi va ularda tasavvurni kengayishiga olib keladi.
Fan va texnikada axborot va kommunikasiya texnologiyalaridan foydalanish sohasida
keyingi vaqtlarda yangi "virtual laboratoriya" atamasi paydo bo‘ldi. Bu atamadan hozirgi vaqtda
ta’lim sohasida ayniqsa keng foydalanilmoqda.
"Virtual laboratoriya" – virtual asbob yordamida kompyuterda ishlash imkoniyatini
beradigan, unga qo‘shimcha qilingan apparatli va dasturli vositalar to‘plamidan iborat bo‘lib, real
mashina yoki texnik kurilmani ishlash jarayonini o‘zida aks ettiribgina qolmasdan, balki, real
jarayonni tadqiq qilishga ham imkon yaratib beradi.
Virtual laboratoriyalardan foydalanishning quyidagi afzalliklari mavjud:
1. Murakkab texnik qurilmalarni kompyuterdagi modelini ishlab chiqib, ularning ish
jarayonini turli rejimlarda tekshirish, tahlil qilish va xulosa olish. Bu esa ko‘p omilli tadqiqotlarni
o‘tkazishga, qurilmani tayyorlash va tadqiqotlarni o‘tkazish uchun mablag‘ va vaqtni tejashga
yordam beradi.
2. Virtual laboratoriya qurilmalarida model uchun avvaldan berilgan tadqiqot
parametrlarini o‘zgarishsiz qoldirgan holda jarayonni ixtiyoriy vaqtda, ixtiyoriy sharoitda va
ixtiyoriy muddatga tadqiq qilish mumkin.
3. Tadqiqot jarayonida qurilma parametrlarini xohlagan miqdorga o‘zgartirish mumkin.
4. Virtual laboratoriya qurilmalaridan foydalanish jarayonida xatoliklar sodir bo‘lgan
taqdirda ham qurilma ishdan chiqmaydi.
5. Virtual laboratoriya qurilmalardan foydalanish ta’lim jarayonidagi moddiy-texnik
ta’minot borasidagi muammolarni oz bo‘lsada kamaytirishga hizmat qiladi.
Hozirgi vaqtda turli sohalarga oid virtual laboratoriya qurilmalari tayyorlangan va amalda
foydalanilmoqda. Bunda C++, Delphi va boshqa qator dasturlash tillaridan foydalaniladi.
Jumladan, radiotexnika va sxemotexnikaga oid real va virtual laboratoriyalar tayyorlashda
DELPHI, Micro-Cap, Circuit Maker 6,0, Electronics Workbench (EWB) va uning
takomillashtirilgan dasturlaridan foydalaniladi.
Talaba virtual turdagi laboratoriya ishlarini kompyuter orqali bajarib, laboratoriya ishini
bajarish bosqichlari va qanday natijaga erishish to‘g‘risida tasavvur va xulosaga ega bo‘ladi.
Aynan shu laboratoriya ishini stendlarda bajarishda hech qanday qiyinchiliksiz amalga oshiradi.
Ishchi dasturda belgilangan laboratoriya ishlarining deyarli barchasi shu tarzda tashkil qilinmoqda.
“Radiotexnik qurilmalar va tizimlar” kafedrasining bir qator fanlarini o‘qitishda yuqorida
qayd etilgan dasturlar asosida ishlab chiqilgan virtual laboratoriya qurilmalaridan
foydalanilmoqda.
Kompyuter texnologiyalari asosida darslarni tashkil qilish talabalarni fanni o‘zlashtirish
ko‘rsatkichini yaxshilaydi va fan o‘qituvchisi uchun talabalarga ko‘proq ma’lumot yetkazish
imkoniyatini beradi.
Axborot texnologiyalari nafaqat kelajak texnologiyasi, shuningdek, o‘tmish tariximizni,
milliy an’analarimizni, merosimiz, dinimiz, millatimiz, o‘zligimiz, tilimizni o‘rganishda ham
asosiy vositalardan biri sifatida o‘z mavqeiga egaligi shubhasiz, zero ta’lim-tarbiya jarayonlarida
yangi pedagogik va axborot texnologiyalarini qo‘llashda o‘tmish allomalarimizning g‘oya va
qarashlaridan foydalanish talabalarni o‘qitish va tarbiyalashda yanada samarali bo‘lishini
ta’minlaydi. Bunday natijaga erishish uchun esa o‘quv mashg‘ulotlarida axborot
texnologiyalaridan kengroq foydalanish lozim. Shunday ekan, o‘qituvchi yangi pedagogik va
235
axborot texnologiyalarini o‘zlashtirishi va uni darsda tatbiq etishi, takomillashtirib borishi, o‘z
ustida ishlashi, mavzuni hayotiy voqealar bilan bog‘lashi orqali — kelgusida talabalarda mantiqiy,
aqliy, ijodiy, tanqidiy mustaqil fikrlashni shakllantirishga, qobiliyatlarini rivojlantirishga,
raqobatbardosh, yetuk mutaxassis bo‘lishlariga hamda mutaxassisga kerakli bo‘lgan kasbiy
fazilatlarni tarbiyalashga erishadi.
Ta’lim jarayoniga axborot texnologiyalarining tatbiq etilishi, shubhasiz, bu jarayondagi
masalalarni sifat jihatidan yuqori darajada hal etilishiga va yanada samarali ish usullari hamda
shakllariga o‘tish imkonini beradi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
