Ўзбекистон республикаси ахборот технологиялари ва коммуникацияларни ривожлантириш вазирлиги тошкент ахборот технологиялари университети

Тармоқлар интернет билан қандай боғланади? 
1. Интернетга чиқишнинг турли усуллари мавжуд. Улардан асосийлари 
қуйидагилар: 
1) Интернетга уланган маҳаллий тармоққа уланиш.
2) ISP (Internet Service Provider – Интернет хизматлари провайдери)
ларга оддий телефон 
линияси орқалиdial up модеми орқали уланиш.

---

348 
3) DSL(Digital Subscript Line – обуначининг рақамли линияси) модеми 
орқали.
4) Кенг полосали кабель орқали.
5) Оптик толали кабель орқали.
6) Сунъий йўлдош орқали. 
2. Маҳаллий тармоқдаги компьютерлар бири-бири билан асосан икки
усулда: юлдузсимон ва ҳалқасимон усулда уланади. Охирги пайтда
юлдузсимон уланиш жуда кенг тарқалди. Бу усулда уланиш учун ҳар
бир компьютер тармоқ картасига эга бўлиши керак. Ҳозирги пайтда 
компьютерларнинг асосий платасига тармоқ картаси жойланмоқда ва бу
юлдузсимон тармоқ турининг кенг тарқалишига сабаб бўлди.
Юлдузсимон уланишда компьютерлар тармоғи Ethernet тармоғи деб ҳам
аталади. Ethernet – бу уланиш стандартини таклиф қилган ва тармоқ
карталарини ишлаб чиқарувчи компания номи.
3. Ethernet тармоғида тармоқдаги барча компьютерлар бир-бири билан
бевосита маълумот алмашиши мумкин. Маълумот алмашиш тезлиги эса
секундига 10/100/1000/ Мегабит бўлиши мумкин. Бу усулда тармоқ
яратиш учун ҳар бир компьютердаги тармоқ картасидан ташқари, Нub 
(тармоқ тугуни) деб аталувчи қурилма ҳам керак бўлади. Ҳозирги кунда
4, 8, 12, 16, 16, 24, 48 тагача компьютерларни улаш учунHub лар ишлаб 
чиқарилмоқда. Уларда маълумот алмашиш тезлиги секундига 10/100 ёки
10/100/1000 Мегабитгача бўлиши мумкин. 10 Мб тезлик учун эшилган
жуфлик деб аталувчи содда кабелдан фойдаланилади. Одатда 
бундай кабель орқали Hubдан анча олис бўлган қурилмалар масалан,
хонадан ёки бинодан ташқаридаги кузатув ёки веб камералар тармоққа
уланади. 100 Мб тезлик учун 8 та симдан иборат RJ-45 русумли
кабелдан фойдаланилади. 1000 Мб тезлик учун тармоқ карталари кўплаб
асосий платаларга ўрнатилмоқда ва яқин вақтда бу стандартнинг ҳам 
оммавийлашиши кутилмоқда.
4. Ажратилган телефон линияларда маълумотларни узатиш тезлиги 56 Кб/с 
гача етади. Кенг полосали телефон кабеллари орқали уланганда Т1
русумли кабеллар учун тезлик 1,544 Мб/с, Т3 русумли кабеллар учун 
тезлик 44,746 Мб/с гача етади.
DSL усулида тезлик 64, 128, 256, 512, 1024 Кб/с бўлиши мумкин ва бу
усулдан якка тартибда уланган фойдаланувчилар ҳам фойдаланишлари 
мумкин.
5. Маълум худудда жойлашган тармоқлар минтақавий тармоққа
бирлашиши мумкин. Минтақавий тармоқларда маълумот алмашиш 
маршрутизаторлар ёрдамида амалга оширилади.
6. Минтақавий тармоқлар бир-бири билан магистраллар орқали
бирлаштирилади. Магистралда тезлик 155 Мб/с ва ундан юқори бўлиши 
мумкин.