Ўзбекистон республикаси ахборот технологиялари ва коммуникацияларини

BPON 
EPON 
GPON 
Kabel uzunligi 
20 km 
20 km 
20 – 60 km 
Maksimal ruxsat 
etilgan so‘nish 
15/20 dB 
15/20/25 dB 
Taqsimlanishning 
maksimal soni 
32 
16 
64 
Tezlik (Mbit/s) 
Down 155, 622, 
1244 
Up 155, 622 
Down 1244 
Up 1244 
Down 1244, 2488 
Up 
155,622,1244,2488 
To‘lqin uzunligi 
Down 1490 nm 
Up 1310 nm 
Video 1550 nm 
Down 1490nm 
Up 1310 nm 
Down 1490 nm 
Up 1310 nm 
Video 1550 nm 
Oqim turi 
ATM 
Ethernet 
ATM, TDM, 
Ethernet 
Trafik profili 
Simmetrik yoki 
Nosimmetrik 
Ethernet 
Simmetrik yoki 
nosimmetrik 
Standart 
ITU-T G.983.x 
IEEE 802.11 
ITU-T G.984.x 
Bunday tarmoqlarni testlash jarayonini amalga oshirish uchun odatiy o‘lchov 
asboblari bo‘lgan standart optik reflektometrlari (OTDR), to‘g‘ri va teskari 
yo‘nalishdagi so‘nishlarni o‘lchashda qo‘llaniluvchi optik testerlar bilan bir qatorda 
maxsus echimlardan ham foydalanishga to‘g‘ri keladi. Gap shundaki, (1310nm, 
1490 nm va 1550 nm) to‘lqin uzunliklariga nisbatan kichik tanlash imkoniyatiga ega 
bo‘lgan oddiy quvvat o‘lchash asboblaridan foydalanish o‘lchash xatoliklarini ortib 

---

191 
ketishiga olib kelishi mumkin. CHunki bitta tola bo‘ylab bir vaqtda barcha to‘lqin 
uzunlikdagi tashuvchilar uzatiladi va to‘lqin uzunligiga nisbatan kichik tanlash 
imkoniyatiga ega bo‘lgan quvvat o‘lchash asbobi ma’lum bir to‘lqin uzunligidagi 
kanalni quvvatini o‘lchash chog‘ida qo‘shni to‘lqin uzunligining quvvatini ham 
qisman qo‘shib o‘lchashi yuzaga kelishi mumkun va bu o‘lchashlardagi quvvatning 
asl xolatidagiga nisbatan katta qiymatda o‘lchanishiga olib keladi. Bundan tashqari 
FTTx tarmog‘ida bitta tashuvchi to‘lqinda ikki yo‘nalishda ham oqim tashkil 
qilinadi. Tizimning nomal ishlash xolatida bu oqimlarning quvvati bir-biridan 
quvvat satxi bo‘yicha keskin farq qiladi, ammo BPON va GPON tizimlarida 
videosignallarni uzatishda 1550 nm dan foydalanilganda uning sathi +20dB dan +25 
dB gacha qiymat qabul qilish mumkin va ma’lumotlar uzatish signallarining ikki 
yo‘nalishdagi oqimlari (1310nm/1490nm) satxidan bir necha barobar katta. Video 
signallarning staxi bunday katta qiymatga ega bo‘lishining sababi video signalning 
barcha abonentlarga sifatli etkazilishini ta’minlashdir. Ammo bu ma’lumotlar 
uzatish kanallarini satxini oddiy optik testerlar bilan o‘lchashda qo‘shmcha 
xatoliklarni keltirib chiqaradi (1-rasm)[1]. 
1-rasm. PON tarmoqlarida satxlarni o‘lchash 
Bunday xolatlarda maxsus FTTx tarmoqlari uchun ishlab chiqilgan JDSU 
«OLP-57» va «OLP-3057» kabi selektiv optik quvvat o‘lchash xususiyatiga ega 
quvvat o‘lchash asboblaridan foydalanish lozim. «OLP-3057» bu aslida «HST-
3000» universal o‘lchov platformasining modiuli bo‘lib, bu modul barcha 
kanallarning quvvat satxlarini belgilangan vaqt intervalida o‘lchash va o‘lchash 
natijalarini grafik shaklda namoish qilish imknoniyatiga ega. Bu xizmat ko‘rsatuvchi 
personalga nafaqat aloxida kanallarning satxlarini kuzatish balki ularni o‘zaro 
solishtirish, kanallarning aktivligi va bandligini kuzatish imkonini beradi.

---

192 
2-rasm. PON tarmog‘i qurilishida testlash o‘lchoq qurilmasining ulanish 
sxemasi 
FTTx tarmoqlarini qurilishida aloqa tarmoqlarida odatda qo‘llaniladigan 
standart qabul qilish va optik liniyalarni pasportlashtirish yondoshuvlaridan 
foydalanib bo‘lmaydi. Aksariyat xollarda bunday tarmoqlar tarmoq qurilishiga 
sarflangan investitsiyani tezroq qaytarish maqsadida OLT dan birinchi splitterga 
asosiy tarmoq tortiladi va birinchi abonentlar ulanadi va boshqa abonentlar keyin 
ulanishlari amalga oshiriladi. SHuning uchun bunday tarmoqlarning rivojlanishi 
evalutsion rivojlanishga ega xisoblanadi. Bunday xolatda OLT dan birinchi ulangan 
bir necha ONT largacha bo‘lgan asosiy optik tarmoqlarnigina pasportlashtirish 
imkoni mavjud. Bu uchastkada to‘g‘ri va teskari yo‘nalishdagi kiritilgan 
so‘nishlargina 
o‘lchanadi. 
Taqsimlanish-larning 
aksariyat 
qismi 
pasportlashtirilmagan xolda qoladi, vaxolanki dastlabki ulanish vaqtida ular ONT 
ulanishga tayyor bo‘lmaydi. Keyinchalik qo‘shimcha abonentlarning ulanish 
tarmoqning ishchi xolatida amalga oshiriladi va optik testorlar yordamida 
yo‘qotishlarni o‘lchash ishlarini amalga oshirish uchun optik yorug‘lik 
manbalaridan foydalanishga imkon bo‘lmaydi (2-rasm). Bunday vaziyatlarda faqat 
optik tizimlarni qurilishida va kabellarni yotqizilishi vaqtida qo‘llaniluvchi optik 
reflektometriya usuli yordam berishi mumkin. Ammo bu usulning ham o‘ziga xos 
kamchiliklari mavjud bo‘lib ularni albatta xisobga olish lozim.