Ўзбекистон республикаси ахборот технологиялари ва коммуникацияларини ривожлантириш вазирлиги муҳаммад ал-хоразмий номидаги

ОЛИЙ ТАЪЛИМ МУАССАСАЛАРИДА ҚАБУЛ ЖАРАЁНИ МОНИТОРИНГИ 
ДАСТУРИЙ ТАЪМИНОТИ АРХИТЕКТУРАСИ 
 
Ташев К.А. (ТАТУ, КИФ декани) 
Махманов Б.Қ. (ТАТУ, магистр) 
 
Ушбу ишда олий таълим муассасалари (ОТМ)да қабул жараёнларини 
мониторингини юритиш тизими учун абитуриентлар билан ишлаш жараёнида 
архитектуравий моделни амалга ошириш истиқболли таклифлари баён этилган. Бу модел 
орқали бир қанча босқичларнинг қисқаришига, вақт ва иш самарaдорлигига, маълумотлар 
очиқлиги ва шаффофлигига эришишга имкон яртилади.
Хозирги вақтда абитуриентлар ОТМ таълим йўналишларини танлашда қарор қабул 
қилиш ва ОТМга ҳужжат топшириш жараёнида, бу жараёнга алоқадор муассасалар 
керакли маълумотларни оператив тарзда олишда, ОТМ қабул комиссиясининг ички ва 
ташқи ўзаро таъсирини соддалаштиришда муаммоларнинг олдини олиш ҳамда бу 
босқичларни ва хужжат топширишда ортиқча сарф ҳаражатларни қисқартириш долзарб 
масалалар хисобланади 
ОТМ қабул жараёнларини мониторингини юритиш автоматлашган тизими 
марказлашган маълумотлар базаси асосида маълумотларни йиғиш, умумлаштириш, қайта 
ишлаш, фойдаланувчиларга турли кесимдаги керакли маълумотларни оператив равишда 
саралаб керакли шаклдаги маълумотларни узатиш ва кундалик умумий ҳисоботларни 
тайёрлашни имконини яратади. Бу технология клиент–сервер архитектурасида ишлаб 
чиқилиб, маълумотлар очиқлиги ва шаффофлигига эришиш имконини яратади. 

---

261 
ОТМ тузилмасини 4 та асосий комплексга (яъни бошқарув, ўқув, илмий ва молия) 
тақсимланганда уларнинг ҳар бири алоҳида ахборот тизимларини қамраб олади (1-расм).
1-расм. Университет ахборот тизими концептуал модели 
Бу тузилмавий автоматлашган тизимлар бир-бирига ўзвий интеграциялашган ҳолда 
иш олиб борса, бир қанча муоммолар бартараф этилиб, меҳнат унумдорлигига эришишга 
имкон яратади . 
ОТМ электрон қабул автоматлашган тизими ишлаш архитектурасини қуйидагича 
тасвирлаш мумкин (2-расм). 
Абитуриент
ERI
Ягона давлат интерактив тизими
Электрон хужжат топширган 
абитуриентлар марказлашган МБ
ОТМ электрон қабул ахборот 
тизими
ERI
Давлат тест маркази 
абитуриентларнинг 
марказлашган МБ ахборот 
тизими
ERI- электрон рақамли имзо
Маълумотларини 
интеграциялашув жараёни
Таълим комплекси ахборот 
тизимлари
Маълумотларини 
интеграциялашув жараёни