Ўзбекистон республикаси адлия вазирлиги

3.5. Prokurorning fuqarolik protsessida
ishtirok etish asoslari va shakllari

Fuqarolik protsessual qonunchilik prokurorning fuqarolik protsessida ishtirok etishining quyidagi uchta asosini belgilaydi:

1) qonunda nazarda tutilgan hollarda;
2) sud ishda prokurorning ishtirok etishini zarur deb topgan hollarda;
3) prokurorning arizasi bilan qo‘zg‘atilgan ishlar bo‘yicha (FPKning 50-moddasi ikkinchi qismi).
Shu o‘rinda fuqarolik protsessida prokurorning ishtirok etish asoslarini to‘g‘ri belgilash muhim ahamiyatga ega.
O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasining “Prokuratura” deb nomlangan XXIV bobida mustahkamlab qo‘yilgan normalar prokurorga O‘zbekiston Respublikasi hududida qonunlarning aniq va bir xilda bajarilishi ustidan nazoratni amalga oshirishga vakolat beradi. Shuningdek, qonuniylik va huquqiy tartibotni, fuqarolarning huquqlari va erkinliklarini himoya qilishda huquqni muhofaza qiluvchi organlarga jamoat tashkilotlari va fuqarolar yordam ko‘rsatishlari mumkinligining belgilanishi ham prokurorlarning fuqarolik sud ishlarini yuritishda ishtirok etishiga asos bo‘lib xizmat qiladi.

Prokurorning fuqarolik sud ishlarini yuritishda ishtirok etishi asoslari O‘zbekiston Respublikasi Fuqarolik protsessual kodeksi, Oila kodeksi va Bosh prokurorning 2015-yil 17-noyabrdagi “Sudlarda fuqarolik ishlari ko‘rilishida prokuror ishtirokiing samaradorligini yanada oshirish to‘g‘risida”gi 124-sonli buyrug‘ida o‘z ifodasini topgan. Unga ko‘ra sudlarda quyidagi ishlar ko‘rilishida prokuror ishtiroki majburiy ekanligi belgilab qo‘yilgan: – sud ishda prokurorning qatnashishini zarur deb topgan hollarda; – prokurorning arizasi bilan qo‘zg‘atilgan ishlar; – saylov komissiyasining xatti-harakatlari (qarorlari) ustidan berilgan shikoyatlar bo‘yicha ishlar; – prokurorning huquqiy hujjatni g‘ayriqonuniy deb topish haqidagi arizasi bo‘yicha ishlar; – fuqaroni bedarak yo‘qolgan deb topish yoki o‘lgan deb e’lon qilish to‘g‘risidagi ishlar; – fuqaroning muomala layoqati cheklangan yoki muomalaga layoqatsiz deb topish to‘g‘risidagi ishlar; – ota-onalik huquqidan mahrum qilish, shu huquqni tiklash yoki cheklash to‘g‘risidagi ishlar; – shaxsni g‘ayriixtiyoriy tartibda psixiatriya statsionariga yotqizish to‘g‘risidagi ishlar; – farzandlikka olish va farzandlikka olishni bekor qilish to‘g‘risidagi ishlar; – sil kasalligining yuqumli shakliga chalingan shaxsni sil kasalligiga qarshi kurash muassasasining ixtisoslashtirilgan bo‘limiga, g‘ayriixtiyoriy tartibda yotqizish to‘g‘risidagi yoki uning ushbu muassasada yotishi muddatini uzaytirish to‘g‘risidagi ishlarda; – qishloq xo‘jaligiga mo‘ljallangan suv fondi va zaxira yerlarini noqonuniy ravishda egallab olish bilan bog‘liq ishlarda; – ishga tiklash to‘g‘risidagi ishlar; – mulkni ro‘yxatdan chiqarish to‘g‘risidagi ishlar; – fuqarolarni boshqa turar joy bermasdan yashash joyidan ko‘chirish to‘g‘risidagi ishlar; – voyaga yetmagan shaxsni to‘liq muomalaga layoqatli deb e’lon qilish (emansipatsiya) – apellatsiya, kassatsiya va nazorat instansiyalarida ko‘rilayotgan ishlar; – Oliy sudning barcha instansiyalarida ko‘rilayotgan ishlarda.