Ўзбекистон республикаси адлия вазирлиги

Sudya fuqarolik ishini qo‘zg‘atish bosqichida quyidagi ajrimlardan birini chiqarish huquqiga ega bo‘ladi:

Arizani qabul qilishni rad etish asoslari FPKning 194-moddasida ko‘rsatilgan. Sud arizani ish yuritishga qabul qilishni quyidagi hollarda rad etadi, agar: arz qilinayotgan talab sudga taalluqli bo‘lmasa; fuqarolik ishlari bo‘yicha sudning, iqtisodiy sudning yoki ma’muriy sudning yoxud chet davlat vakolatli sudining ayni bir taraflar o‘rtasidagi, ayni bir predmet to‘g‘risidagi va ayni bir asoslar bo‘yicha nizo yuzasidan qonuniy kuchga kirgan hal qiluv qarori yoki da’vogarning arz qilingan talablaridan voz kechishini qabul qilish to‘g‘risidagi yoxud taraflarning kelishuv bitimini tasdiqlash haqidagi ajrimi mavjud bo‘lsa; fuqarolik ishlari bo‘yicha sudning, hakamlik sudining ish yuritishida ayni bir taraflar o‘rtasidagi, ayni bir predmet to‘g‘risidagi va ayni bir asoslar bo‘yicha nizo yuzasidan ish mavjud bo‘lsa; ayni bir shaxslar o‘rtasidagi, ayni bir predmet to‘g‘risidagi va ayni bir asoslar bo‘yicha nizo yuzasidan hakamlik sudining qabul qilingan, qonuniy kuchga kirgan hal qiluv qarori bo‘lsa, bundan fuqarolik ishlar bo‘yicha sud hakamlik sudining hal qiluv qarorini majburiy ijro etish uchun ijro varaqasini berishni rad etgan hollar mustasno; ayni bir shaxslar o‘rtasidagi, ayni bir predmet to‘g‘risidagi va ayni bir asoslar bo‘yicha nizo yuzasidan hakamlik muhokamasini tugatish to‘g‘risida chiqarilgan ajrim bo‘lsa, bundan hakamlik sudida ushbu nizoni qo‘rib chiqish vakolati mavjud emasligi sababli hakamlik muhokamasi tugatilganligi holati mustasno.

Sudyaning ushbu moddada nazarda tutilgan asoslar bo‘yicha arizani ish yuritishga qabul qilishni rad etishi sudga ikkinchi marta murojaat etishga to‘sqinlik qiladi. Agar talab sudga taalluqli bo‘lmasa, ajrimda sudya arizachi qaysi organga murojaat qilishi lozimligini ko‘rsatishi shart.

FPKning 194-moddasida ko‘rsatilgan asoslardan tashqari arizani qabul qilishni rad etishga asos bo‘ladigan holatlar ham mustahkamlab qo‘yilgan. Xususan, Oila kodeksining 39-moddasiga binoan er xotinining homiladorlik vaqtida va bola tug‘ilganidan keyin bir yil mobaynida xotinining roziligisiz nikohdan ajratish to‘g‘risida ish qo‘zg‘atishga haqli emas. Bolaning otasi deb qayd etilmagan hollarda ham er bola tug‘ilganidan keyin bir yil mobaynida xotinining roziligisiz nikohdan ajralish to‘g‘risida da’vo qo‘zg‘atishga haqli emas. Ushbu qoida bola o‘lik tug‘ilgan yoki 1 yoshgacha yashamay, vafot etgan hollarga ham tatbiq qilinishi lozim.

Sudya FPKning 194-moddasida ko‘rsatilgan asoslarga ko‘ra arizani qabul qilishni rad etar ekan, bu haqda ariza tushgan kundan e’tiboran o‘n kun ichida asoslantirilgan ajrim chiqaradi. Basharti ish sudga taalluqli bo‘lmasa, sudya ajrimda arizachi qaysi organga murojaat qilishi kerakligini yoki ish qo‘zg‘atishga to‘sqinlik qilayotgan holatlarni qanday bartaraf etishni ko‘rsatishi shart. Ariza ilovalar va ajrimning nusxasi bilan birgalikda da’vogarga qaytariladi.