Zbekiston respublikasi adliya vazirligi toshkent davlat yuridik universiteti

4-MAVZU. DAVLAT FUNKSIYALARI


Mavzuning asosiy yo‘nalishlari:
1. Davlat funksiyalari tushunchasi.
2. Davlat funksiyasining davlat maqsadi va vazifalari bilan o‘zaro nisbati.
3. Davlat funksiyalarini turli asoslarga ko‘ra tasniflash.
4. Davlat funksiyalarini amalga oshirish shakllari.
5. Davlat funksiyalarining rivojlanishi va o‘zgarishiga ta'sir etuvchi omillar.


4.1. DAVLAT FUNKSIYALARI TUSHUNCHASI

D

Falsafada funksiya deganda biron-bir ob’ekt xususiyatlarining ma’lum munosabatlar tizimidagi tashqi ifodasi tushuniladi. Funksiya – vakolat doirasidan kelib chiquvchi faoliyatdir. Chunki “funksiya” lotin tilidan olingan bo'lib, u “faoliyat” degan ma’noni anglatadi.
avlatning funksiyalari, uning vazifalari va mohiyati bilan uzviy bog‘liq bo‘lib, davlatning mohiyati o‘zgarib borgan sari funksiyalari ham shunga mos ravishda o‘zgarib boradi. Davlat funksiyasi tushunchasi Davlat va huquq nazariyasi fanida eng muhim kategoriyalardan biri hisoblanadi. Chunki davlat funksiyalari bilan bog‘liq masalalarini o‘rganish uning mazmuni mohiyati, jamiyatda tutgan o‘rni va ijtimoiy vazifasini yanada chuqurroq anglab olishga xizmat qiladi.
O‘z navbatida, davlat funksiyalarining quyidagi muhim xususiyatlarini ko‘rsatib o‘tish mumkin:

• 
  davlat funksiyalari uning tabaqaviy hamda umuminsoniy mohiyatini aniqlashtiradi va ifoda etadi, shuningdek funksiyalarning mazmunida guruhiy, milliy va jamiyat a'zolarining xususiy manfaatlari o‘z ifodasini topadi;
  
• 
  davlat funksiyalarida uning mamlakat ichkarisidagi va xalqaro maydondagi har tomonlama amaliy faoliyati namoyon bo‘ladi;
  
• 
  davlat funksiyalari uning tarixiy taraqqiyotidagi maqsad va vazifalariga mos ravishda yuzaga keladi hamda rivojlanib boradi;
  
• 
  davlat funksiyalarida uning rivojlanish xususiyatlari va qonuniyatlari, jamiyat hayotida ro‘y berayotgan ijtimoiy-iqtisodiy, siyosiy va ma'naviy sohalardagi o‘zgarishlar va islohotlar aks etadi.
  

Shu bilan birga, davlat funksiyasini uning alohida organlari funksiyalaridan farqlash lozim. Davlat mexanizmiga kiruvchi barcha davlat organlari, davlat korxonalari, davlat muassasa va tashkilotlarining har biri o‘z vakolatlari doirasida davlat faoliyatining muayyan sohalarida o‘z funksiyalarini amalga oshiradilar hamda shu asosda ular davlat funksiyasining muayyan ko‘rinishlari hisoblanadilar.